|
Agata Pohl, Bartłomiej Kołsut
Dostępność usług publicznych dla dzieci w wieku przedszkolnym – porównanie poznańskiego Piątkowa i podmiejskiej miejscowości Rokietnica Availability of public services for pre-school children – comparison of Poznan’s Piątkowo and the suburban town of Rokietnica Urban Development Issues, vol. 76, 5 – 20, https://doi.org/10.51733/udi.2025.76.01
Słowa kluczowe: usługi publiczne, dzieci w wieku przedszkolnym, dostępność przestrzenna, suburbanizacja
Keywords: public services, pre-school children, spatial accessibility, suburbanization |
ABSTRAKT
Artykuł podejmuje temat terytorialnego zróżnicowania dostępności usług publicznych dla dzieci w wieku przedszkolnym w kontekście suburbanizacji. Analiza porównawcza obejmuje dwie jednostki osadnicze: intensywnie rozwijającą się miejscowość Rokietnica w strefie podmiejskiej oraz miejskie osiedle Piątkowo w Poznaniu. Przedmiotem badania była dostępność infrastruktury dedykowanej najmłodszym mieszkańcom – przedszkoli, placów zabaw, boisk, bibliotek i domów kultury. Wykorzystano dane statystyczne oraz obserwację terenową i analizę przestrzenną rozmieszczenia obiektów. Wyniki ukazują istotne różnice w dostępności i jakości analizowanych usług, na niekorzyść obszaru suburbanizującego się. Mimo dynamicznego przyrostu liczby ludności Rokietnica nie dysponuje proporcjonalnie rozwiniętą infrastrukturą społeczną dla dzieci, co prowadzi do przeciążenia istniejących placówek.
Artykuł wskazuje na potrzebę świadomego i terytorialnie zróżnicowanego planowania rozwoju usług publicznych w strefie podmiejskiej dużych miast.
Artykuł podejmuje temat terytorialnego zróżnicowania dostępności usług publicznych dla dzieci w wieku przedszkolnym w kontekście suburbanizacji. Analiza porównawcza obejmuje dwie jednostki osadnicze: intensywnie rozwijającą się miejscowość Rokietnica w strefie podmiejskiej oraz miejskie osiedle Piątkowo w Poznaniu. Przedmiotem badania była dostępność infrastruktury dedykowanej najmłodszym mieszkańcom – przedszkoli, placów zabaw, boisk, bibliotek i domów kultury. Wykorzystano dane statystyczne oraz obserwację terenową i analizę przestrzenną rozmieszczenia obiektów. Wyniki ukazują istotne różnice w dostępności i jakości analizowanych usług, na niekorzyść obszaru suburbanizującego się. Mimo dynamicznego przyrostu liczby ludności Rokietnica nie dysponuje proporcjonalnie rozwiniętą infrastrukturą społeczną dla dzieci, co prowadzi do przeciążenia istniejących placówek.
Artykuł wskazuje na potrzebę świadomego i terytorialnie zróżnicowanego planowania rozwoju usług publicznych w strefie podmiejskiej dużych miast.
ABSTRACT
The article addresses territorial disparities in access to public services for preschool-aged children in the context of suburbanization. A comparative analysis focuses on two settlement units: the rapidly developing suburban locality of Rokietnica and the urban district of Piątkowo in Poznań. The study examines access to infrastructure dedicated to young children, including preschools, playgrounds, sports fields, libraries, and cultural centers. The analysis is based on statistical data, field observation, and spatial mapping of service locations. The results reveal significant inequalities in the availability and accessibility of these services – disadvantaging the suburban area. Despite rapid population growth, Rokietnica lacks proportionally developed child- oriented infrastructure, resulting in an overburdened service system. The article highlights the need for territorially sensitive planning of public service development in suburban zones of large cities.
The article addresses territorial disparities in access to public services for preschool-aged children in the context of suburbanization. A comparative analysis focuses on two settlement units: the rapidly developing suburban locality of Rokietnica and the urban district of Piątkowo in Poznań. The study examines access to infrastructure dedicated to young children, including preschools, playgrounds, sports fields, libraries, and cultural centers. The analysis is based on statistical data, field observation, and spatial mapping of service locations. The results reveal significant inequalities in the availability and accessibility of these services – disadvantaging the suburban area. Despite rapid population growth, Rokietnica lacks proportionally developed child- oriented infrastructure, resulting in an overburdened service system. The article highlights the need for territorially sensitive planning of public service development in suburban zones of large cities.
REFERENCES
Aitken S.C., 2018, Children’s geographies: Tracing the evolution and involution of a concept, „Geographical Review”, 108 (1), 3 – 23.
https://doi.org/10.1111/gere.12289.
Barnett W.S., Frede E., 2010, The promise of preschool: Why we need early education for all, „American Educator”, 34 (1), 21 – 29.
Christensen P., James A., 2017, Research with children. Perspectives and Practices, Taylor & Francis, London – New York.
https://doi.org/10.4324/9781315657349.
Dominiak J., 2009, Dostępność usług publicznych na terenie województwa wielkopolskiego, Poznań. Dostępne na: https://www.umww.pl [data dostępu: 13.05.2025].
Fajardo-Magraner F., Salom-Carrasco J., Pitarch-Garrido M.D., 2023, Space-time models and personal accessibility to educational facilities. Case study of space-time accessibility to schools in the city of Valencia, „Applied Spatial Analysis and Policy”, 16 (4), 1395 – 1415.
https://doi.org/10.1007/s12061-023-09510-5.
Flejterski S., Panasiuk A., Perenc J., Rosa G., 2005, Współczesna ekonomika usług, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Florczak M., 2013, GIS jako narzędzie badania dostępności przestrzennej transportu zbiorowego, „Transport Miejski i Regionalny”, 5, 22 – 27. Dostępne na: https://yadda.icm.edu.pl [data dostępu: 16.05.2025].
Gershuny J., 2000, Changing times: Work and leisure in postindustrial society, Oxford University Press.
https://doi.org/10.1093/oso/9780198287872.001.0001.
Geurs K.T., van Wee B., 2004, Accessibility evaluation of land--use and transport strategies: Review and research directions, „Journal of Transport Geography”, 12 (2), 127 – 140. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2003.10.005.
Holloway S.L., Valentine G., 2000, Children’s geographies: Playing, living, learning, Routledge, London.
James S., 1990, Is there a place for children in geography?, „Area”, 22 (3), 278 – 283. Dostępne na: https://www.jstor.org [data dostępu: 13.05.2025].
Jarosz E., 2015, Dzieci jako aktorzy życia społecznego w różnych środowiskach życia, [w:] A.A. Szczurek-Boruta, B. Chojnacka-Synaszko (red.), Szkoła – kultura – środowisko lokalne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, 90 – 107. Dostępne na: http://hdl.handle.net/20.500.12128/22844 [data dostępu:
13.05.2025].
Kamerman S.B., 2000, Early childhood education and care: an overview of developments in the OECD countries, „International Journal of Educational Research”, 33 (1), 7 – 29. https://doi.org/10.1016/S0883-0355(99)00041-5.
Köse M., Koçyiğit M., Erdem C., Jega I.M., 2021, An evaluation of accessibility to preschool education institutions using geographic information systems, „Education and Information Technologies”, 26 (7), 4307 – 4328. https://doi.org/10.1007/s10639-021-10482-7.
Krawczyk D.A., Kłopotowski M., Gawryluk D., Werner-Juszczuk A., Sadowska B., Siuta-Olcha A., Babiarz B., Cholewa T., Krasoń J., Miąsik P., Bocian M., 2025, Evaluation of accessibility of kindergarten playgrounds and outdoor green areas in Polish cities, „Urban Design International”, 30, 55 – 77.
https://doi.org/10.1057/s41289-024-00254-3.
Kuzara K., Szmytkie R., 2024, Próba oszacowania rzeczywistej liczby ludności w strefie podmiejskiej Wrocławia, „Studia Regionalne i Lokalne”, 95 (1), 99-113. https://doi.org/10.7366/1509499519507.
Mania W., Kozacki L., 2008, Wpływ nowych form osiedli mieszkaniowych na system przyrodniczy miasta (na przykładzie osiedli piątkowskich w Poznaniu), „Problemy Ekologii Krajobrazu”, 22, 243 – 258.
Mann B., Saultz A., 2019, The role of place, geography, and geographic information systems in educational research, „AERA Open”, 5 (3), 1 – 15.
https://doi.org/10.1177/2332858419869340.
Matthews H., Limb M., 1999, Defining an agenda for the geography of children: Review and prospect, „Progress in Human Geography”, 23 (1), 61 – 90. https://doi.org/10.1191/030913299670961492.
Meijers E.J., Burger M.J., 2015, Stretching the concept of ‘borrowed size’, „Urban Studies”, 54 (1), 269 – 291.
https://doi.org/10.1177/0042098015597642.
Sibley D., James S., 1991, Children’s geographies. Some problems of representation, „Area”, 23 (3), 269 – 271. Dostępne na:
https://www.jstor.org/stable/20002994 [data dostępu: 13.05.2025].
Strategia Rozwoju Gminy Rokietnica na lata 2021 – 2030, 2022, Doradztwo Gospodarcze PMC. Dostępne na: https://bip.rokietnica.pl [data dostępu: 13.05.2025].
Śleszyński P., 2011, Oszacowanie rzeczywistej liczby ludności gmin województwa mazowieckiego z wykorzystaniem danych ZUS, „Studia Demograficzne”, 2 (160), 35 – 57.
Śleszyński P., 2018, Społeczno-ekonomiczne skutki chaosu przestrzennego dla osadnictwa i struktury funkcjonalnej terenów, „Studia KPZK”, 182 (2), 29-80.
Walaszek M., 2013, Dostępność żłobków, szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego w aglomeracji poznańskiej na tle przemian demograficznych, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Ekonomia, XLIV (1), 93 – 112. https://doi.org/10.12775/AUNC_EKON.2013.008.
Woolley H., 2008, Watch this space! Designing for children’s play in public open spaces. „Geography Compass”, 2 (2), 495 – 512.
https://doi.org/10.1111/j.1749-8198.2008.00077.x.
Wronkowski A., 2024, Geografie dziecięce – przedmiot i podmiot badań, założenia teoretyczne, podejścia i popularność subdyscypliny, „Prace i Studia Geograficzne”, 69 (2), 15 – 24. https://doi.org/10.48128/pisg/2024-69.2-01.
Yoon E.-S., Gulson K., Lubienski C., 2018, A brief history of the geography of education policy: Ongoing conversations and generative tensions, „AERA Open”, 4 (4). https://doi.org/10.1177/2332858418820940.