|
Piotr Czakon
Kultura w miastach subregionalnych. Wstęp do badań Culture in Subregional Cities: An Introduction to Research Urban Development Issues, vol. 76, 37 – 47. https://doi.org/10.51733/udi.2025.76.03
Słowa kluczowe: kultura, miasta subregionalne, infrastruktura kulturalna, rozwój lokalny, uczestnictwo w kulturze, indeks oferty kulturalnej
Keywords: culture, subregional cities, cultural infrastructure, local development, cultural participation, cultural offer index |
ABSTRAKT
Artykuł przedstawia analizę potencjału kulturowego miast subregionalnych w Polsce, uwzględniając zarówno materialne, jak i niematerialne aspekty kultury. Badanie oparte jest na indeksie oferty kulturalnej, który obejmuje dostępność kin, bibliotek, muzeów, domów kultury, galerii sztuki, teatrów oraz organizację festiwali. Wyniki pokazują, że nie ma ścisłej korelacji między wielkością populacji a poziomem oferty kulturalnej – mniejsze miasta, takie jak Cieszyn czy Zakopane, mogą mieć bogatszą ofertę kulturalną niż większe ośrodki. Wskazano także znaczenie inwestycji w infrastrukturę oraz aktywności społecznej w kształtowaniu atrakcyjności kulturowej miast. Podkreślono potrzebę uwzględnienia wskaźników jakościowych oraz rozszerzenia przyszłych badań o aspekty gastronomiczne i działalność organizacji pozarządowych.
Artykuł przedstawia analizę potencjału kulturowego miast subregionalnych w Polsce, uwzględniając zarówno materialne, jak i niematerialne aspekty kultury. Badanie oparte jest na indeksie oferty kulturalnej, który obejmuje dostępność kin, bibliotek, muzeów, domów kultury, galerii sztuki, teatrów oraz organizację festiwali. Wyniki pokazują, że nie ma ścisłej korelacji między wielkością populacji a poziomem oferty kulturalnej – mniejsze miasta, takie jak Cieszyn czy Zakopane, mogą mieć bogatszą ofertę kulturalną niż większe ośrodki. Wskazano także znaczenie inwestycji w infrastrukturę oraz aktywności społecznej w kształtowaniu atrakcyjności kulturowej miast. Podkreślono potrzebę uwzględnienia wskaźników jakościowych oraz rozszerzenia przyszłych badań o aspekty gastronomiczne i działalność organizacji pozarządowych.
ABSTRACT
The article presents an analysis of the cultural potential of subregional cities in Poland, taking into account both tangible and intangible aspects of culture. The study is based on a cultural offer index, which includes the availability of cinemas, libraries, museums, cultural centers, art galleries, theaters, and the organization of festivals. The results indicate that there is no strict correlation between population size and the level of cultural offerings – smaller cities, such as Cieszyn or Zakopane, may have a richer cultural scene than larger urban centers. The study also highlights the importance of investments in infrastructure and social activity in shaping the cultural attractiveness of cities. The need to consider qualitative indicators and to expand future research to include aspects of gastronomy and the activities of non-governmental organizations is emphasized.
The article presents an analysis of the cultural potential of subregional cities in Poland, taking into account both tangible and intangible aspects of culture. The study is based on a cultural offer index, which includes the availability of cinemas, libraries, museums, cultural centers, art galleries, theaters, and the organization of festivals. The results indicate that there is no strict correlation between population size and the level of cultural offerings – smaller cities, such as Cieszyn or Zakopane, may have a richer cultural scene than larger urban centers. The study also highlights the importance of investments in infrastructure and social activity in shaping the cultural attractiveness of cities. The need to consider qualitative indicators and to expand future research to include aspects of gastronomy and the activities of non-governmental organizations is emphasized.
REFERENCES
Bianchini F., Parkinson M. (red.), 1995, Cultural policy and urban regeneration: The West European experience, Manchester University Press, Manchester.
Bukowska-Floreńska I., 2010, Przestrzeń kulturowa i społeczna miasta jako problem badawczy, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne”, 10, 19 – 38. Dostępne na: https://opus.us.edu.pl [data dostępu: 27.05.2025].
Gdula M., Sadura P., 2012, Style życia jako rywalizujące uniwersalności, [w:] M. Gdula, P. Sadura (red.), Style życia i porządek klasowy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 15 – 70.
Harvey D., 2016, Przestrzenie globalnego kapitalizmu. W stronę teorii rozwoju nierównego geograficznie, Książka i Prasa, Warszawa.
Jacyno M., Kukołowicz T., Lewicki M. (red.), 2018, Kultura na peryferiach, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
Kasperkiewicz-Morlewska K., 2020, Życie kulturalne społeczności małomiasteczkowych na przykładzie wybranych gmin Roztocza Środkowego,
[w:] E. Dąbrowska--Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska (red.), Kultura w Polsce w XXI wieku. Konteksty społeczne, kulturowe i medialne, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, 389 – 402. Dostępne na: https://repozytorium.uwb.edu.pl [data dostępu: 27.05.2025].
Kiszkiel Ł., 2020, Partycypacja mieszkańców województwa podlaskiego w zinstytucjonalizowanej kulturze w ujęciu subregionalnym, [w:] E. Dąbrowska-Prokopowska, P. Goryń, M.F. Zaniewska (red.), Kultura w Polsce w XXI wieku. Konteksty społeczne, kulturowe i medialne, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, 443 – 459. Dostępne na: https://repozytorium.uwb.edu.pl [data dostępu: 27.05.2025].
Lewicki M., 2018, Przepuszczalność granic – natura, zmiana i reprodukcja symbolicznych oraz społecznych granic peryferii, [w:] M. Jacyno, T. Kukołowicz,
M. Lewicki (red.), Kultura na peryferiach, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa, 27 – 48.
Manzini E., 2015, Design, when everybody designs. An introduction to design for social innovation, MIT Press.
Sobala-Gwosdz A., Janas K., Jarczewski W., Czakon P., 2024, Hierarchia funkcjonalna miast w Polsce i jej przemiany w latach 1990 – 2020, Badania Obserwatorium Polityki Miejskiej, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków. Dostępne na: https://obserwatorium.miasta.pl [data dostępu: 24.03.2025].
Szlendak T., Goszczyński W., Krajewska M., 2019, Praktyki pozametropolitalne: uczestnictwo w kulturze w małym i średnim mieście, „Studia Socjologiczne”,
2 (233), s. 61 – 98. https://doi.org/10.24425/sts.2019.126140.
Wojnar K., Grochowski M., 2011, Infrastruktura kultury. Polityka spójności a atrakcyjność miast, Obserwatorium Kultury Narodowego Centrum Kultury, Warszawa. Dostępne na: https://nck.pl [data dostępu: 24.03.2025].