|
Liliana Janik
Ogrodnictwo społeczne w Krakowie – jak władze miasta wspierają mieszkańców w zakładaniu i prowadzeniu ogrodów społecznych? Urban gardening in Kraków – how municipality support residents in establishing and running community gardens? Urban Development Issues, vol. 76, 60 – 70, https://doi.org/10.51733/udi.2025.76.05
Słowa kluczowe: ogrody społeczne, zieleń miejska, miejscy ogrodnicy, władze miasta, Kraków
Keywords: community gardens, urban greenery, city gardeners, municipality, Kraków |
ABSTRAKT
Na terenie Krakowa z roku na rok pojawia się coraz więcej ogrodów społecznych, a sama idea ogrodnictwa miejskiego cieszy się wśród krakowian niesłabnącym powodzeniem. Pod koniec 2023 r. na terenie miasta funkcjonowało 18 ogrodów społecznych, natomiast obecnie jest ich 25. Władze Krakowa w różnorodny sposób zachęcają mieszkańców do tworzenia i prowadzenia ogrodów społecznych, a jednostką odpowiedzialną za takie działania jest Zarząd Zieleni Miejskiej (ZZM). Podstawę prawną działań zarówno ZZM-u, jak i miejskich ogrodników stanowi Zarządzenie nr 2715/2023 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 18 września 2023 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu zakładania ogrodów społecznych. W dokumencie określone zostały zadania ZZM-u, do których należą m.in. nadzorowanie formalności związanych z zakładaniem ogrodów społecznych oraz organizacja wydarzeń integrujących społeczność krakowskich ogrodników miejskich, ale także obowiązki założycieli poszczególnych ogrodów społecznych. Działania władz miasta związane z ogrodnictwem społecznym prowadzone są systemowo i skierowane do różnych grup odbiorców. Podstawowym zadaniem jest informowanie i edukowanie osób potencjalnie zainteresowanych tematem miejskiego ogrodnictwa. Natomiast osobom, które są zdecydowane ogród społeczny utworzyć lub też już taki ogród prowadzą, ZZM pomaga w przebrnięciu przez kwestie formalne czy też znalezieniu odpowiedniej działki, oferuje pomoc w utrzymaniu zieleni wysokiej, a także służy wsparciem merytorycznym w razie wystąpienia problemów.
Na terenie Krakowa z roku na rok pojawia się coraz więcej ogrodów społecznych, a sama idea ogrodnictwa miejskiego cieszy się wśród krakowian niesłabnącym powodzeniem. Pod koniec 2023 r. na terenie miasta funkcjonowało 18 ogrodów społecznych, natomiast obecnie jest ich 25. Władze Krakowa w różnorodny sposób zachęcają mieszkańców do tworzenia i prowadzenia ogrodów społecznych, a jednostką odpowiedzialną za takie działania jest Zarząd Zieleni Miejskiej (ZZM). Podstawę prawną działań zarówno ZZM-u, jak i miejskich ogrodników stanowi Zarządzenie nr 2715/2023 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 18 września 2023 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu zakładania ogrodów społecznych. W dokumencie określone zostały zadania ZZM-u, do których należą m.in. nadzorowanie formalności związanych z zakładaniem ogrodów społecznych oraz organizacja wydarzeń integrujących społeczność krakowskich ogrodników miejskich, ale także obowiązki założycieli poszczególnych ogrodów społecznych. Działania władz miasta związane z ogrodnictwem społecznym prowadzone są systemowo i skierowane do różnych grup odbiorców. Podstawowym zadaniem jest informowanie i edukowanie osób potencjalnie zainteresowanych tematem miejskiego ogrodnictwa. Natomiast osobom, które są zdecydowane ogród społeczny utworzyć lub też już taki ogród prowadzą, ZZM pomaga w przebrnięciu przez kwestie formalne czy też znalezieniu odpowiedniej działki, oferuje pomoc w utrzymaniu zieleni wysokiej, a także służy wsparciem merytorycznym w razie wystąpienia problemów.
ABSTRACT
The number of community gardens in Krakow is growing year by year, and the idea of urban gardening is enjoying unwavering popularity among Krakow residents. At the end of 2023, there were 18 community gardens in the city, while there are currently 25. The Krakow authorities encourage residents to create and run community gardens in various ways, and the entity responsible for such activities is the Municipal Greenery Authority (ZZM). The basis for the activities of the ZZM and municipal gardeners is Order No. 2715/2023 of the Mayor of Krakow of September 18, 2023, on the introduction of the Regulations for the establishment of community gardens. The document specifies the tasks of the ZZM, which include, among others, supervising the formalities related to the establishment of community gardens and organizing events integrating the community of Krakow city gardeners, but also the obligations regarding the founders of individual community gardens. The activities of the city authorities related to community gardening are carried out systematically and are aimed at various groups of recipients. The basic level of activity is informing and educating people potentially interested in the topic of urban gardening. In the case of people who are determined to create a community garden or already run one, ZZM helps in getting through formal issues or finding a suitable plot, offers assistance in maintaining tall greenery, and provides substantive support in the event of problems.
The number of community gardens in Krakow is growing year by year, and the idea of urban gardening is enjoying unwavering popularity among Krakow residents. At the end of 2023, there were 18 community gardens in the city, while there are currently 25. The Krakow authorities encourage residents to create and run community gardens in various ways, and the entity responsible for such activities is the Municipal Greenery Authority (ZZM). The basis for the activities of the ZZM and municipal gardeners is Order No. 2715/2023 of the Mayor of Krakow of September 18, 2023, on the introduction of the Regulations for the establishment of community gardens. The document specifies the tasks of the ZZM, which include, among others, supervising the formalities related to the establishment of community gardens and organizing events integrating the community of Krakow city gardeners, but also the obligations regarding the founders of individual community gardens. The activities of the city authorities related to community gardening are carried out systematically and are aimed at various groups of recipients. The basic level of activity is informing and educating people potentially interested in the topic of urban gardening. In the case of people who are determined to create a community garden or already run one, ZZM helps in getting through formal issues or finding a suitable plot, offers assistance in maintaining tall greenery, and provides substantive support in the event of problems.
REFERENCES
Asanowicz K., 2012, Renesans miejskich ogrodów użytkowych, „Czasopismo Techniczne. Architektura”, 109 (30), 8-A, 223 – 230.
Barszczewska-Woszczyk A., 2020, Ogrody społecznościowe na obszarach rewitalizacji jako partycypacyjna forma interwencji w sferze środowiskowej, „Urban Development Issues”, 68 (1), 101 – 108. https://doi.org/10.51733/udi.2020.68.09.
Cumbers A., Shaw D., Crossan J., McMaster R., 2017, The work of community gardens: Reclaiming place for community in the city, „Work, Employment and Society”, 32 (1), 133 – 149. https://doi.org/10.1177/0950017017695042.
Drożdż-Szczybura M., 2017, Rolnictwo miejskie narzędziem zrównoważonego rozwoju miast, [w:] E. Kaczmarska, P. Raźniak (red.), Społeczno-ekonomiczne i przestrzenne przemiany struktur regionalnych, Oficyna Wydawnicza, Kraków.
Falkowska A., 2021, Ogrody społecznościowe jako forma edukacji ekologicznej wśród inicjatyw lokalnych – unikalność łączenia pedagogiki z ekologią w ramach obchodów Jubileuszu APS, „Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media”, 8 (2), 27 – 41. https://doi.org/10.5281/zenodo.5795616.
Grotowska E., Ruman H., 2019, Ogrody społeczne. Bank dobrych praktyk, Wrocławska Rewitalizacja. Dostępne na: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Huq F.F., Deacon L., 2025, A systematic review of community gardens and their role in urban food security and resilience, „Discover Sustainability”, 6 (696). https://doi.org/10.1007/s43621-025-01628-5.
Latkowska J.M., 2012, „Community gardens”, czyli ogrody sąsiedzkie – nowe formy zieleni w przestrzeni miejskiej, „Czasopismo Techniczne. Architektura”, 109 (19), 6-A, 271 – 276.
Lelek Z., Kontrimovičius R., 2016, Ogrodnictwo społeczne jako inicjatywa obywatelska. Na przykładzie wileńskiego Ogrodu Antokolskiego (lit. Antakalniečių Sodas), [w:] M. Jakimowicz, M. Sikora (red.), Obywatelskość 2.0: zaangażowane narracje o obywatelskości młodych mieszkańców Litwy i Polski,
Oficyna Wydawnicza Epigram, Bydgoszcz, 47 – 62.
Obywatelski Kraków, 7.06.2021 (a), Ogrody społeczne – miejsce działań wspólnotowych – prezentacja. Dostępne na: https://obywatelski.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Obywatelski Kraków, 7.06.2021 (b), Raport z konsultacji społecznych w temacie regulaminu zakładania ogrodów społecznych i ogrodów społecznych parcelowych na terenie miasta Krakowa prowadzonych w dniach 15 marca – 16 kwietnia 2021, 2021. Dostępne na: https://obywatelski.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Pawlikowska-Piechotka A., 2009, Ogrody działkowe w rozwoju zrównoważonym współczesnego miasta, „Problemy Ekologii”, 13 (2), 106 – 109.
Rajca J.P., Kajzar K., 2021, Rola ogrodów społecznych w życiu mieszkańców Krakowa w kontekście suwerenności żywnościowej i integracji społecznej, „Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus”, 20 (3/4), 19 – 28. https://doi.org/10.15576/ASP.FC/2021.20.3/4.19.
Salters M., Gonsalves J., Monville-Oro E., Santos-Anunciado M.S., Hunter D., 2024, The dynamic nature of community gardens through history: A literature review, Alliance of Bioversity International & International Center for Tropical Agriculture (CIAT), 15.
Winiarska-Lisiecka E., 2020, Ogród bliżej nas. Jak w miejskiej przestrzeni podwórek odnaleźć ogrody wspólnot sąsiedzkich, [w:] M. Dudkiewicz,
B. Lewenstein, A. Winiarska (red.), Wielkomiejskie wspólnoty. Trwałość i zmiana, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Warszawa, 77 – 102.
Wojcieszak-Zbierska M., 2024, Rola ogrodów społecznych w kształtowaniu relacji społecznych, „Turystyka i Rozwój Regionalny”, 22, 143 – 155.
https://doi.org/10.22630/TIRR.2024.22.25.
Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, b.d. (a), Jadalny Kraków!. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, b.d. (b), Nabór do II-giej edycji projektu „Ogród z klasą”. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, b.d. (c), Ogród społeczny Azory. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl [data dostępu: 29.08.2025].
Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, b.d. (d), Ogród z klasą – wyjątkowy program dla szkół. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, b.d. (e), Sąsiedzki Zieleniec Ogród Społeczny Grzegórzek. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, b.d. (f), Szkoła Miejskich Ogrodników – cykl warsztatów w ramach projektu Krakowskie Ogrody Społeczne. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie, b.d. (g), Zostań Miejskim Ogrodnikiem. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Akty prawne i orzecznictwo
Zarządzenie nr 2715/2023 Prezydenta Miasta Krakowa z dnia 18 września 2023 r. w sprawie wprowadzenia Regulaminu zakładania ogrodów społecznych. Dostępne na: https://www.bip.krakow.pl [data dostępu: 1.09.2025].
Źródła internetowe
Zarząd Zieleni Miejskiej, https://zzm.krakow.pl [data dostępu: 2.09.2025].
Kraków w Zieleni, https://krakowwzieleni.pl [data dostępu: 2.09.2025].