Bogumiła Krystek-Kucewicz
Model planowania urbanistycznego w warunkach spadku populacji: przypadek Bytomia Model of urban planning in the population decline conditions: the case of Bytom Urban Development Issues, vol. 66, 151–162 DOI: 10.2478/udi-2020-0019
Słowa kluczowe: spadek populacji, planowanie urbanistyczne, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, reurbanizacja, śródmieście, zmiany przestrzenne
Keywords: population loss, urban planning, local spatial development plan, reurbanisation, urban analysis, spatial changes |
ABSTRAKT
Od kilkudziesięciu lat w wielu miastach nieprzerwanie spada liczba ludności. Spadek ten ma charakter trwały i prowadzi do kurczenia się miast. W odpowiedzi na to niepokojące zjawisko niektóre ośrodki zakładają „kontrolowaną depopulację” czy inteligentne kurczenie się za pomocą nieszablonowych rozwiązań. Wymaga to dopasowania środowiska zamieszkania i infrastruktury do bieżącej i prognozowanej liczby ludności. W Polsce przykładem kurczącego się miasta może być stare przemysłowe miasto Bytom, które od 1995 r. notuje spadek liczby ludności i które do 2050 r. według prognoz Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN straci prawie połowę aktualnych mieszkańców. Celem artykułu jest przeanalizowanie podejścia planistycznego do przebudowy części śródmiejskiej Bytomia stanowiącego w założeniu odpowiedź na degradację i spadek populacji. Przeprowadzona analiza urbanistyczna obejmuje wskazanie i ocenę zapisów dopuszczających i ograniczających możliwość przebudowy. Analiza koncentruje się na kwestiach zmian wielkości zasobu mieszkaniowego, sposobu użytkowania terenu i zmian komunikacyjnych jako kluczowych elementów umożliwiających dopasowanie się miasta do mniejszej liczby ludności. Podsumowanie artykułu oprócz wniosków zawiera też propozycję kryteriów kwalifikacji gruntów/kwartałów do przebudowy.
Od kilkudziesięciu lat w wielu miastach nieprzerwanie spada liczba ludności. Spadek ten ma charakter trwały i prowadzi do kurczenia się miast. W odpowiedzi na to niepokojące zjawisko niektóre ośrodki zakładają „kontrolowaną depopulację” czy inteligentne kurczenie się za pomocą nieszablonowych rozwiązań. Wymaga to dopasowania środowiska zamieszkania i infrastruktury do bieżącej i prognozowanej liczby ludności. W Polsce przykładem kurczącego się miasta może być stare przemysłowe miasto Bytom, które od 1995 r. notuje spadek liczby ludności i które do 2050 r. według prognoz Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN straci prawie połowę aktualnych mieszkańców. Celem artykułu jest przeanalizowanie podejścia planistycznego do przebudowy części śródmiejskiej Bytomia stanowiącego w założeniu odpowiedź na degradację i spadek populacji. Przeprowadzona analiza urbanistyczna obejmuje wskazanie i ocenę zapisów dopuszczających i ograniczających możliwość przebudowy. Analiza koncentruje się na kwestiach zmian wielkości zasobu mieszkaniowego, sposobu użytkowania terenu i zmian komunikacyjnych jako kluczowych elementów umożliwiających dopasowanie się miasta do mniejszej liczby ludności. Podsumowanie artykułu oprócz wniosków zawiera też propozycję kryteriów kwalifikacji gruntów/kwartałów do przebudowy.
ABSTRACT
Many cities have been experiencing a steady fall of the population for several decades. The decline is permanent and leads to the phenomenon of shrinking cities. In response to it, some cities opt for “controlled depopulation” or smart shrinking by means of unconventional solutions. This requires matching the living environment and infrastructure to the current and forecast population. In Poland, an example of a shrinking city may be Bytom, which population has been falling since 1995 and which by 2050, according to the forecasts of the Institute of Geography and Spatial Organisation PAS, will lose almost half of its current inhabitants. The purpose of the article is to analyse the planning approach to the reconstruction of the downtown part of Bytom which is assumed to be a response to the degradation and decline of the population. The urban analysis includes identifying and assessing the plan provisions allowing and limiting the possibility of redevelopment. The analysis focuses on the issues of changes in the size of the housing stock, land use and transport changes as key elements planning for shrinkage (right-sizing). In addition to the conclusions, the article summary also includes proposals for the qualification assessment of land
/ quarters for reconstruction.
Many cities have been experiencing a steady fall of the population for several decades. The decline is permanent and leads to the phenomenon of shrinking cities. In response to it, some cities opt for “controlled depopulation” or smart shrinking by means of unconventional solutions. This requires matching the living environment and infrastructure to the current and forecast population. In Poland, an example of a shrinking city may be Bytom, which population has been falling since 1995 and which by 2050, according to the forecasts of the Institute of Geography and Spatial Organisation PAS, will lose almost half of its current inhabitants. The purpose of the article is to analyse the planning approach to the reconstruction of the downtown part of Bytom which is assumed to be a response to the degradation and decline of the population. The urban analysis includes identifying and assessing the plan provisions allowing and limiting the possibility of redevelopment. The analysis focuses on the issues of changes in the size of the housing stock, land use and transport changes as key elements planning for shrinkage (right-sizing). In addition to the conclusions, the article summary also includes proposals for the qualification assessment of land
/ quarters for reconstruction.
REFERENCES
Banzhaf E., Kindler A., Haase D., 2007, Monitoring, mapping and modeling urban decline: A multi-scale approach for Leipzig, EARSeL eProceedings, 6(2).
Gillotti T., Kildee D., 2009, Land Banks as Revitalization Tools. The Example of Genesee County and the City of Flint, [w:] K. Pallagst, J. Aber, I. Audriac, E. Cunningham-Sabot, S. Fol, C. Martinez-Fernandez, S. Moraes, H. Mulligan, J. Vargas-Hernandez, T. Wiechmann, T. Wu (red.), The future of shrinking cities – problems, patterns and strategies of urban transformation in a global context, IURD, Berkeley, 139–147.
Gomółka M., 2020, Postmiasto: strategie dla wyludniających się miast na przykładzie Bytomia, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa–Kraków.
Hoornbeek J., Schwarz T., 2009, Sustainable Infrastructure in Shrinking Cities Options for the Future, Kent State University, Cleveland.
Jaroszewska J., 2019, Kurczenie się (shrinkage) starych miast przemysłowych i przeciwdziałanie jego negatywnym skutkom, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Warszawa – Kraków – Poznań.
Musiał-Malago M., 2018, Wybrane aspekty kurczenia się miast w Polsce, Studia Miejskie, 29, 61–75.
Oswalt P. (red.), 2006, Shrinking cities. Vol. 2: Interventions, Hatje Cantz, Osterfildern.
Rink D., Haase A., Bernt M., Großmann K, 2010, Shrink Smart The Governance of Shrinkage within a European Context. Brief No. 1. Addressing Urban Shrinkage Across Europe – Challenges and Prospects, Shrink Smart Research on behalf of the Shrink Smart Consortium, Helmholtz Centre for Environmental Research – UFZ, Lipsk.
Rybczyński W., Linneman P.D., 1999, How to save our shrinking cities, Public Interest, 135, 30–44.
Stryjakiewicz T., Jaroszewska E., 2011, Kurczące się miasta (shringing cities) i strategie ich regeneracji, Współczesne problemy rozwoju miast i regionów, 3, 135–148.
Schilling J., 2009, Blueprint Buffalo—Using Green Infrastructure to Reclaim America’s Shrinking Cities, [w:] K. Pallagst, J. Aber, I. Audriac, E. Cunningham-Sabot, S. Fol, C. Martinez-Fernandez, S. Moraes, H. Mulligan, J. Vargas-Hernandez, T. Wiechmann, T. Wu (red.), The future of shrinking cities – problems, patterns and strategies of urban transformation in a global context, IURD, Berkeley, 149–159.
Śleszyński P., 2016, Delimitacja miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze, opracowano dla potrzeb Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
Akty prawne i orzecznictwa
Uchwała nr XXIX/458/04 Rady Miejskiej w Bytomiu z dnia 25 sierpnia 2004 roku w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego śródmieścia Bytomia pod nazwą „Plan Rewitalizacji i Rozwoju Śródmieścia (ReRoŚ)”.
Źródła internetowe i bazy danych
BDL GUS – Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start [data dostępu: 10.11.2019].
Banzhaf E., Kindler A., Haase D., 2007, Monitoring, mapping and modeling urban decline: A multi-scale approach for Leipzig, EARSeL eProceedings, 6(2).
Gillotti T., Kildee D., 2009, Land Banks as Revitalization Tools. The Example of Genesee County and the City of Flint, [w:] K. Pallagst, J. Aber, I. Audriac, E. Cunningham-Sabot, S. Fol, C. Martinez-Fernandez, S. Moraes, H. Mulligan, J. Vargas-Hernandez, T. Wiechmann, T. Wu (red.), The future of shrinking cities – problems, patterns and strategies of urban transformation in a global context, IURD, Berkeley, 139–147.
Gomółka M., 2020, Postmiasto: strategie dla wyludniających się miast na przykładzie Bytomia, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa–Kraków.
Hoornbeek J., Schwarz T., 2009, Sustainable Infrastructure in Shrinking Cities Options for the Future, Kent State University, Cleveland.
Jaroszewska J., 2019, Kurczenie się (shrinkage) starych miast przemysłowych i przeciwdziałanie jego negatywnym skutkom, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Warszawa – Kraków – Poznań.
Musiał-Malago M., 2018, Wybrane aspekty kurczenia się miast w Polsce, Studia Miejskie, 29, 61–75.
Oswalt P. (red.), 2006, Shrinking cities. Vol. 2: Interventions, Hatje Cantz, Osterfildern.
Rink D., Haase A., Bernt M., Großmann K, 2010, Shrink Smart The Governance of Shrinkage within a European Context. Brief No. 1. Addressing Urban Shrinkage Across Europe – Challenges and Prospects, Shrink Smart Research on behalf of the Shrink Smart Consortium, Helmholtz Centre for Environmental Research – UFZ, Lipsk.
Rybczyński W., Linneman P.D., 1999, How to save our shrinking cities, Public Interest, 135, 30–44.
Stryjakiewicz T., Jaroszewska E., 2011, Kurczące się miasta (shringing cities) i strategie ich regeneracji, Współczesne problemy rozwoju miast i regionów, 3, 135–148.
Schilling J., 2009, Blueprint Buffalo—Using Green Infrastructure to Reclaim America’s Shrinking Cities, [w:] K. Pallagst, J. Aber, I. Audriac, E. Cunningham-Sabot, S. Fol, C. Martinez-Fernandez, S. Moraes, H. Mulligan, J. Vargas-Hernandez, T. Wiechmann, T. Wu (red.), The future of shrinking cities – problems, patterns and strategies of urban transformation in a global context, IURD, Berkeley, 149–159.
Śleszyński P., 2016, Delimitacja miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze, opracowano dla potrzeb Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
Akty prawne i orzecznictwa
Uchwała nr XXIX/458/04 Rady Miejskiej w Bytomiu z dnia 25 sierpnia 2004 roku w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego śródmieścia Bytomia pod nazwą „Plan Rewitalizacji i Rozwoju Śródmieścia (ReRoŚ)”.
Źródła internetowe i bazy danych
BDL GUS – Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start [data dostępu: 10.11.2019].