Andrzej Bąk
Szacowanie dostępności parków w średnich miastach województwa małopolskiego z wykorzystaniem OpenStreetMap Using OpenStreetMap to estimate accessibility of parks in medium-sized towns of the Małopolskie Voivodeship Urban Development Issues, vol. 71, 78–87 https://doi.org/10.51733/udi.2021.71.08
Słowa kluczowe: dostępność transportowa, parki, OpenStreetMap, analizy sieciowe, województwo małopolskie
Keywords: analysisaccessibility, parks, OpenStreetMap, network analyses, Małopolskie Voivodeship |
ABSTRAKT
Dostępność terenów zielonych jest obecnie popularnym zagadnieniem badawczym, zwłaszcza w kontekście chęci ustanowienia standardów urbanistycznych. W artykule szacunkowo zdiagnozowano dostępność parków jako jednego z elementów systemu zieleni miejskiej. Analizie poddano miasta średnie w województwie małopolskim. W artykule dokonano przeglądu literatury przedmiotu w zakresie dostępności – jej definicji i metod pomiaru – a także dokładności i kompletności głównego źródła danych – OpenStreetMap. Następnie z wykorzystaniem oprogramowania QGIS, analiz sieciowych i algebry map oszacowano dostępność mierzoną odsetkiem zabudowań w akceptowalnym zasięgu dojścia pieszego – 400, 800, 1 200 m. Na podstawie porównania wyników uzyskanych dla poszczególnych miast wskazano siedem ośrodków, które wyróżniają się na tle pozostałych lepszą dostępnością parków.
Dostępność terenów zielonych jest obecnie popularnym zagadnieniem badawczym, zwłaszcza w kontekście chęci ustanowienia standardów urbanistycznych. W artykule szacunkowo zdiagnozowano dostępność parków jako jednego z elementów systemu zieleni miejskiej. Analizie poddano miasta średnie w województwie małopolskim. W artykule dokonano przeglądu literatury przedmiotu w zakresie dostępności – jej definicji i metod pomiaru – a także dokładności i kompletności głównego źródła danych – OpenStreetMap. Następnie z wykorzystaniem oprogramowania QGIS, analiz sieciowych i algebry map oszacowano dostępność mierzoną odsetkiem zabudowań w akceptowalnym zasięgu dojścia pieszego – 400, 800, 1 200 m. Na podstawie porównania wyników uzyskanych dla poszczególnych miast wskazano siedem ośrodków, które wyróżniają się na tle pozostałych lepszą dostępnością parków.
ABSTRACT
Accessibility of green areas is currently a popular research topic, especially in the context of efforts to establish urban standards. The article estimates the accessibility of parks as an element of urban greenery systems. Medium-sized towns in the Małopolskie Voivodeship are analysed. The article presents an overview of source literature in terms of accessibility, i.e. its definition and methods for measuring it, and the accuracy and completeness of OpenStreetMap as the main data source. Following this, using QGIS software, network analyses, and map algebra, the study estimates accessibility as measured by the percentage of buildings within acceptable walking ranges of 400, 800, and 1 200 metres. Based on a comparison of the results for the various towns, the study identifies seven towns that stand out from the others in terms of accessibility to parks.
Accessibility of green areas is currently a popular research topic, especially in the context of efforts to establish urban standards. The article estimates the accessibility of parks as an element of urban greenery systems. Medium-sized towns in the Małopolskie Voivodeship are analysed. The article presents an overview of source literature in terms of accessibility, i.e. its definition and methods for measuring it, and the accuracy and completeness of OpenStreetMap as the main data source. Following this, using QGIS software, network analyses, and map algebra, the study estimates accessibility as measured by the percentage of buildings within acceptable walking ranges of 400, 800, and 1 200 metres. Based on a comparison of the results for the various towns, the study identifies seven towns that stand out from the others in terms of accessibility to parks.
REFERENCES
Biernacka M., 2020, Przegląd i ocena wybranych wskaźników dostępności i atrakcyjności miejskich terenów zieleni, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 2(347), 53–70. https://doi.org/10.18778/0208-6018.347.04.
Cascetta E., Carten`ı A., Montanino M., 2013, A New Measure of Accessibility based on Perceived Opportunities, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 87, 117–132. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.10.598.
Czepkiewicz M., 2017, Analiza geoinformacyjna jakości życia mieszkańców Poznania a układ strukturalny zieleni miejskiej, praca doktorska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Drop P., Gajewski P., Mackiewicz M., 2013, Zastosowanie danych OpenStreetMap oraz wolnego oprogramowania do badan dostępności komunikacyjnej w skali lokalnej, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 14, 157–167.
Envall P., 2007, Accessibility planning: a chimera?, praca doktorska, University of Leeds.
Geofabrik Downloads, http://download.geofabrik.de [data dostępu: 28.06.2021].
Geurs K., van Wee B., 2004, Accessibility evaluation of land-use and transport strategies: Review and research directions, Journal of Transport Geography, 12(2), 127–140. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2003.10.005.
Guzik R., 2016, Dostępność komunikacyjna wybranych miast Małopolski, Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego, Kraków.
Halden D., 2000, Accessibility: Review of measuring techniques and their application, The Scottish Executive Central Research Unit, Edynburg. Dostępne na: https://www.academia.edu/3322389/Accessibility_Review_of_measuring_techniques_and_their_application [data dostępu: 8.02.2021].
Hansen W., 1959, Accessibility and residential growth, praca magisterska, Massachusetts Institute of Technology.
Komornicki T., Śleszyński P., Pomianowski W., Rosik. P., Siłka P., Stępniak M., 2008, Opracowanie metodologii liczenia wskaźnika międzygałęziowej dostępności transportowej terytorium Polski oraz jego oszacowanie, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN, Warszawa.
Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W., Stępniak M., Siłka P., 2009, Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej, Biuletyn KPZK PAN, 241.
May A.D., 2006, Transport policy, [w:] C.A O’Flaherty (red.), Transport Planning and Traffic Engineering, Elsevier, Butterworth-Heinemann, Oxford, 42–79.
Morar T., Radoslav R., Spiridon L., Pǎcurar L., 2014, Assessing Pedestrian Accessibility to Green Space Using GIS, Transylvanian Review of Administrative Sciences, 10, 116–139.
Morris J.M., Dumble P.L., Wigan M.R., 1979, Accessibility indicators for transport planning, Transportation Research Part A: General, 13(2), 91–109.
Nowak-DaCosta J., Bielecka E., Całka B., 2016, Jakość danych OpenStreetMap – analiza informacji o budynkach na terenie Siedlecczyzny, Roczniki Geomatyki, 14(2), 201–211.
Puławska-Obiedowska S., 2018, Modelowanie dostępności miejskiego transportu zbiorowego, praca doktorska, Politechnika Krakowska.
Ratajczak W., 1999, Modelowanie sieci transportowych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Rosik P., 2012, Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, Prace Geograficzne, 233, IGiPZ PAN, Warszawa.
Sieć drogowa w geoportalu będzie aktualniejsza, 10.06.2019, Geoportal. Dostępne na: https://www.geoportal.gov.pl/o-geoportalu/aktualnosci/-/asset_publisher/HCHq0YGNRszn/content/10-06-2019-siec-drogowa-w-geoportalu-bedzie-aktualniejsza [data dostępu: 21.06.2021].
Śleszyński P., 2016, Delimitacja miast średnich, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN, Warszawa.
Taylor Z., 1979, Przestrzenna dostępność miejskiego systemu transportowego na przykładzie Poznania, PWN, Warszawa.
Taylor Z., 1999, Przestrzenna dostępność miejsc zatrudnienia, kształcenia i usług a codzienna ruchliwość ludności wiejskiej, Prace Geograficzne, 171, IGiPZ PAN, Warszawa.
Urząd Miasta Krakowa, 2019, Kierunki rozwoju i zarządzania terenami zieleni w Krakowie na lata 2019-2030, Kraków.
Warakomska K., 1992, Zagadnienie dostępności w geografii transportu, Przegląd Geograficzny, 64(1–2), 67–76.
Wojtowicz W., 21.02.2021, Prekonsultacje zmiany ustawy o planowaniu: spotkania online, Urbnews. Dostępne na: https://urbnews.pl/prekonsultacje-zmiany-ustawy-o-planowaniu/ [data dostępu: 5.03.2021].
Źródła internetowe i bazy danych
Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, https://bdl.stat.gov.pl [data dostępu: 28.06.2021].
Open Data Commons, https://opendatacommons.org/ [data dostępu: 21.06.2021].
OpenStreetMap Wiki, https://wiki.openstreetmap.org/ [data dostępu: 21.06.2021].
OpenStreetMap, https://www.openstreetmap.org [data dostępu: 21.06.2021].
Państwowy Rejestr Granic, http://www.gugik.gov.pl [data dostępu: 28.06.2021].
QNEAT3 – QGIS Network Analysis Toolbox 3, https://root676.github.io/ [data dostępu: 28.06.2021].
Słownik Języka Polskiego, https://sjp.pwn.pl/ [data dostępu: 30.01.2021].
Biernacka M., 2020, Przegląd i ocena wybranych wskaźników dostępności i atrakcyjności miejskich terenów zieleni, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 2(347), 53–70. https://doi.org/10.18778/0208-6018.347.04.
Cascetta E., Carten`ı A., Montanino M., 2013, A New Measure of Accessibility based on Perceived Opportunities, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 87, 117–132. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.10.598.
Czepkiewicz M., 2017, Analiza geoinformacyjna jakości życia mieszkańców Poznania a układ strukturalny zieleni miejskiej, praca doktorska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Drop P., Gajewski P., Mackiewicz M., 2013, Zastosowanie danych OpenStreetMap oraz wolnego oprogramowania do badan dostępności komunikacyjnej w skali lokalnej, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 14, 157–167.
Envall P., 2007, Accessibility planning: a chimera?, praca doktorska, University of Leeds.
Geofabrik Downloads, http://download.geofabrik.de [data dostępu: 28.06.2021].
Geurs K., van Wee B., 2004, Accessibility evaluation of land-use and transport strategies: Review and research directions, Journal of Transport Geography, 12(2), 127–140. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2003.10.005.
Guzik R., 2016, Dostępność komunikacyjna wybranych miast Małopolski, Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego, Kraków.
Halden D., 2000, Accessibility: Review of measuring techniques and their application, The Scottish Executive Central Research Unit, Edynburg. Dostępne na: https://www.academia.edu/3322389/Accessibility_Review_of_measuring_techniques_and_their_application [data dostępu: 8.02.2021].
Hansen W., 1959, Accessibility and residential growth, praca magisterska, Massachusetts Institute of Technology.
Komornicki T., Śleszyński P., Pomianowski W., Rosik. P., Siłka P., Stępniak M., 2008, Opracowanie metodologii liczenia wskaźnika międzygałęziowej dostępności transportowej terytorium Polski oraz jego oszacowanie, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN, Warszawa.
Komornicki T., Śleszyński P., Rosik P., Pomianowski W., Stępniak M., Siłka P., 2009, Dostępność przestrzenna jako przesłanka kształtowania polskiej polityki transportowej, Biuletyn KPZK PAN, 241.
May A.D., 2006, Transport policy, [w:] C.A O’Flaherty (red.), Transport Planning and Traffic Engineering, Elsevier, Butterworth-Heinemann, Oxford, 42–79.
Morar T., Radoslav R., Spiridon L., Pǎcurar L., 2014, Assessing Pedestrian Accessibility to Green Space Using GIS, Transylvanian Review of Administrative Sciences, 10, 116–139.
Morris J.M., Dumble P.L., Wigan M.R., 1979, Accessibility indicators for transport planning, Transportation Research Part A: General, 13(2), 91–109.
Nowak-DaCosta J., Bielecka E., Całka B., 2016, Jakość danych OpenStreetMap – analiza informacji o budynkach na terenie Siedlecczyzny, Roczniki Geomatyki, 14(2), 201–211.
Puławska-Obiedowska S., 2018, Modelowanie dostępności miejskiego transportu zbiorowego, praca doktorska, Politechnika Krakowska.
Ratajczak W., 1999, Modelowanie sieci transportowych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Rosik P., 2012, Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, Prace Geograficzne, 233, IGiPZ PAN, Warszawa.
Sieć drogowa w geoportalu będzie aktualniejsza, 10.06.2019, Geoportal. Dostępne na: https://www.geoportal.gov.pl/o-geoportalu/aktualnosci/-/asset_publisher/HCHq0YGNRszn/content/10-06-2019-siec-drogowa-w-geoportalu-bedzie-aktualniejsza [data dostępu: 21.06.2021].
Śleszyński P., 2016, Delimitacja miast średnich, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN, Warszawa.
Taylor Z., 1979, Przestrzenna dostępność miejskiego systemu transportowego na przykładzie Poznania, PWN, Warszawa.
Taylor Z., 1999, Przestrzenna dostępność miejsc zatrudnienia, kształcenia i usług a codzienna ruchliwość ludności wiejskiej, Prace Geograficzne, 171, IGiPZ PAN, Warszawa.
Urząd Miasta Krakowa, 2019, Kierunki rozwoju i zarządzania terenami zieleni w Krakowie na lata 2019-2030, Kraków.
Warakomska K., 1992, Zagadnienie dostępności w geografii transportu, Przegląd Geograficzny, 64(1–2), 67–76.
Wojtowicz W., 21.02.2021, Prekonsultacje zmiany ustawy o planowaniu: spotkania online, Urbnews. Dostępne na: https://urbnews.pl/prekonsultacje-zmiany-ustawy-o-planowaniu/ [data dostępu: 5.03.2021].
Źródła internetowe i bazy danych
Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, https://bdl.stat.gov.pl [data dostępu: 28.06.2021].
Open Data Commons, https://opendatacommons.org/ [data dostępu: 21.06.2021].
OpenStreetMap Wiki, https://wiki.openstreetmap.org/ [data dostępu: 21.06.2021].
OpenStreetMap, https://www.openstreetmap.org [data dostępu: 21.06.2021].
Państwowy Rejestr Granic, http://www.gugik.gov.pl [data dostępu: 28.06.2021].
QNEAT3 – QGIS Network Analysis Toolbox 3, https://root676.github.io/ [data dostępu: 28.06.2021].
Słownik Języka Polskiego, https://sjp.pwn.pl/ [data dostępu: 30.01.2021].