UDI Volume 68 issue 1
|
|
|
Wojciech Łachowski, Aleksandra Łęczek
Analiza miejskich wysp ciepła z wykorzystaniem danych satelitarnych Landsat na przykładzie Lwówka Śląskiego Urban heat islands analysis using Landsat satellite data. Case study of Lwówek Śląski Urban Development Issues, vol. 68(1), 109–119. https://doi.org/10.51733/udi.2020.68.10
Słowa kluczowe: klimat miasta, temperatura podłoża, miejska wyspa ciepła, Landsat 8, Lwówek Śląski
Keywords: city climat, land surface temperature, urban heat island, Landsat 8, Lwówek Śląski |
ABSTRAKT
Miejska wyspa ciepła (MWC, ang. urban heat island) to obszar miejski, który w wyniku działalności antropogenicznej odznacza się wyższymi temperaturami niż otaczające go tereny naturalne. Główną przyczyną występowania zjawiska są cechy pokrycia terenu i dominacja powierzchni sztucznych, a także emisja ciepła antropogenicznego. Następstwa intensywnej urbanizacji i industrializacji, a tym samym efekty wynikające, z występowania MWC wpływają niekorzystnie na lokalny klimat oraz zdrowie i jakość życia użytkowników przestrzeni. Do badania zasięgu i rozkładu przestrzennego MWC stosuje się pomiary z lokalnych stacji meteorologicznych oraz metody teledetekcyjne. Wykorzystanie danych satelitarnych umożliwia obserwacje zjawiska w różnych momentach czasowych. Dla zdjęć z misji Landsat 8 obliczyliśmy temperaturę kinetyczną powierzchni (°C), na podstawie której wyznaczyliśmy izotermy temperatury, określiliśmy zasięg powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła (PMWC) oraz wskazaliśmy miejsca o szczególnej intensywności zjawiska. Następnie przeanalizowaliśmy wielkość populacji narażonej na efekty ponadprzeciętnych temperatur, wykorzystując dane ludnościowe przyporządkowane do punktów adresowych. Lwówek Śląski cechuje się dużą zwartością zabudowy mieszkaniowej i wysoką gęstością zaludnienia w centrum miasta. W badanym momencie czasowym prawie połowa mieszkańców Lwówka narażona była na negatywne skutki występowania ponadprzeciętnych w skali miasta temperatur. Uzyskane wyniki potwierdzają występowanie zjawiska MWC również w miastach małych.h.
Miejska wyspa ciepła (MWC, ang. urban heat island) to obszar miejski, który w wyniku działalności antropogenicznej odznacza się wyższymi temperaturami niż otaczające go tereny naturalne. Główną przyczyną występowania zjawiska są cechy pokrycia terenu i dominacja powierzchni sztucznych, a także emisja ciepła antropogenicznego. Następstwa intensywnej urbanizacji i industrializacji, a tym samym efekty wynikające, z występowania MWC wpływają niekorzystnie na lokalny klimat oraz zdrowie i jakość życia użytkowników przestrzeni. Do badania zasięgu i rozkładu przestrzennego MWC stosuje się pomiary z lokalnych stacji meteorologicznych oraz metody teledetekcyjne. Wykorzystanie danych satelitarnych umożliwia obserwacje zjawiska w różnych momentach czasowych. Dla zdjęć z misji Landsat 8 obliczyliśmy temperaturę kinetyczną powierzchni (°C), na podstawie której wyznaczyliśmy izotermy temperatury, określiliśmy zasięg powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła (PMWC) oraz wskazaliśmy miejsca o szczególnej intensywności zjawiska. Następnie przeanalizowaliśmy wielkość populacji narażonej na efekty ponadprzeciętnych temperatur, wykorzystując dane ludnościowe przyporządkowane do punktów adresowych. Lwówek Śląski cechuje się dużą zwartością zabudowy mieszkaniowej i wysoką gęstością zaludnienia w centrum miasta. W badanym momencie czasowym prawie połowa mieszkańców Lwówka narażona była na negatywne skutki występowania ponadprzeciętnych w skali miasta temperatur. Uzyskane wyniki potwierdzają występowanie zjawiska MWC również w miastach małych.h.
ABSTRACT
The Urban Heat Island (UHI) is an urban area which, as a result of anthropogenic activities, is characterized by significantly higher temperatures than the surrounding natural areas. The main reasons for the occurrence of this phenomenon are characteristics of land cover and the domination of artificial surfaces, as well as the emission of anthropogenic heat. The consequences of intensive urbanisation and industrialisation, and thus the effects of UHI, have an adverse impact on the local climate, health, and quality of life of space users. To study the range and spatial distribution of UHI, measurements from local meteorological stations and remote sensing methods are used. The use of satellite data enables the phenomenon to be observed at different times. Photos from the Landsat 8 mission were subjected to calculations of the kinetic surface temperature (°C), based on which the temperature isotherms were designated and the extent of the surface urban heat island (SUHI) was determined. Then, the size of the population exposed to the effects of above-average temperatures was determined using population data assigned to address points. Lwówek Śląski, was characterised by high compactness in terms of housing development. Almost half of the inhabitants lived in areas with thermal conditions above average for the city. The results obtained show that even in small towns the SUHI phenomenon occurs.
The Urban Heat Island (UHI) is an urban area which, as a result of anthropogenic activities, is characterized by significantly higher temperatures than the surrounding natural areas. The main reasons for the occurrence of this phenomenon are characteristics of land cover and the domination of artificial surfaces, as well as the emission of anthropogenic heat. The consequences of intensive urbanisation and industrialisation, and thus the effects of UHI, have an adverse impact on the local climate, health, and quality of life of space users. To study the range and spatial distribution of UHI, measurements from local meteorological stations and remote sensing methods are used. The use of satellite data enables the phenomenon to be observed at different times. Photos from the Landsat 8 mission were subjected to calculations of the kinetic surface temperature (°C), based on which the temperature isotherms were designated and the extent of the surface urban heat island (SUHI) was determined. Then, the size of the population exposed to the effects of above-average temperatures was determined using population data assigned to address points. Lwówek Śląski, was characterised by high compactness in terms of housing development. Almost half of the inhabitants lived in areas with thermal conditions above average for the city. The results obtained show that even in small towns the SUHI phenomenon occurs.
REFERENCES
Akbari H., Rose L. S., 2008, Urban Surfaces and Heat Island Mitigation Potentials, Journal of the Human-Environment System, 11(2), 85–101. DOI: 10.1618/jhes.11.85.
Aniello C., Morgan K. Busbey, A. Newland L., 1995, Mapping micro-urban heat islands using LANDSAT TM and a GIS, Computers and Geosciences, 21(8), 965–969. DOI: https://doi.org/10.1016/0098-3004(95)00033-5.
Arnfield A. J., 2003, Two decades of urban climate research: A review of turbulence, exchanges of energy and water, and the urban heat island, International Journal of Climatology, 23(1), 1–26. https://doi.org/10.1002/joc.859.
Błażejczyk K., Kuchcik M., Milewski P., Dudek W., Kręcisz B., Błażejczyk A., Szmyd J., Degórska B., Pałczyński C., 2014, Miejska wyspa ciepła w Warszawie: uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne, IGiPZ PAN, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa.
Błażejczyk K., Kunert A., 2006, Differentiation of Bioclimatic Conditions of Urban Areas (the Case of Poland) [w:] International Conference on Urban Climate - Preprints, International Association for Urban Climate, Goteborg, 213–216.
Bokwa A., 2009, Miejska wyspa ciepła na tle naturalnego zróżnicowania termicznego obszaru położonego we wklęsłej formie terenu (na przykładzie Krakowa), Prace Geograficzne, 122, 111–132.
Bokwa A., 2016, Klimat miasta a zanieczyszczenia powietrza, Aura, 9, 8–13. DOI: 10.15199/2.2016.9.2.
Borcz Z., Niedźwiedzka-Filipiak I., 2008, Zabytkowe układy urbanistyczne walorem turystycznym małych miast i wsi dolnośląskich, Nauka Przyroda Technologie, 2(4), #30.
Dubicka M., Szymanowski M., 2000, Struktura miejskiej wyspy ciepła i jej związek z warunkami pogodowymi i urbanistycznymi Wrocławia, Acta Universitatis Wratislaviensis, 22, 99–118.
Filipiuk E., Kaszewski B. M., Zub T., 1999, Porównanie warunków termicznych w śródmieściu Lublina z obszarami pozamiejskimi, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 3, 71–82.
Fortuniak K., 2003, Miejska wyspa ciepła : podstawy energetyczne, studia eksperymentalne, modele numeryczne i statystyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Fudała J., Nádudvari Á., Bronder J., Fudała M., 2018, Application of satellite images analysis to assess the variability of the surface thermal heat island distribution in urban areas, E3S Web of Conferences, 28. https://doi.org/10.1051/e3sconf/20182801011.
Gumiński R., 1948, Próba wydzielenia dzielnic klimatyczno-rolniczych w Polsce, Przegląd Meteorologiczny i Hydrologiczny, 1, 7–20.
Hibbard K., Hoffman F., Huntzinger D., West T., 2017, Changes in land cover and terrestrial biogeochemistry, Publications, Agencies and Staff of the U.S. Department of Commerce. Dostępne na: https://digitalcommons.unl.edu/usdeptcommercepub/583. [data dostępu: 11.03.2020].
Kaplan G., Avdan U., Avdan Z. Y., 2018, Urban heat island analysis using the Landsat 8 satellite data: A case study in Skopje, Macedonia, Proceedings, 2(7), #358. https://doi.org/10.3390/ecrs-2-05171.
Kaszewski B. M., Siwek K., 1999, Cechy przebiegu dobowego temperatury powietrza w centrum i na peryferiach Lublina, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Hydrologii i Klimatologii. https://doi.org/10.26485/AGL/2019/108/4.
Kłysik K., 1999, Struktura przestrzenna miejskiej wyspy ciepła w Łodzi, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 3, 385–391.
Kuchcik M., Milewski P., 2016, Miejska wyspa ciepła w Warszawie – próba oceny z wykorzystaniem Local Climate Zones, Acta Geographica Lodziensia, 104, 21–33.
Lewińska J., Zgud K., Baścik J., Wiatrak W., 1990, Klimat obszarów zurbanizowanych, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa.
Majkowska A., Kolendowicz L., Półrolniczak M., Hauke J., Czernecki B., 2017, The urban heat island in the city of Poznań as derived from Landsat 5 TM, Theoretical and Applied Climatology, 128 (3–4), 769–783. https://doi.org/10.1007/s00704-016-1737-6.
Nowak A., 2009, Analiza miejskiej wyspy ciepła na obszarze Poznania (Prace Geograficzne, 122), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Oke T. R., 1973, City size and the urban heat island, Atmospheric Environment, 7(8), 769–779. https://doi.org/10.1016/0004-6981(73)90140-6.
Okołowicz W., Martyn D., 1999, Regiony klimatyczne, [w:] Atlas Geograficzny Polski, PPWK, Warszawa.
Kulikowski, 2016, Program Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Lwówek Śląski na lata 2016-2019 z perspektywą do 2023, Lwówek Śląski. Dostępne na: https://bip-v1-files.idcom-jst.pl/sites/3103/wiadomosci/365707/files/pos_gmina_i_miasto_lwowek_slaski.pdf [data dostępu: 04.06.2020].
Robinove C. J., 1982, Computation with physical values from Landsat digital data, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, 48(5), 781–784.
Rouse, J. W. Jr., Haas R. H., Schell J. A., Deering D. W., 1974, Monitoring Vegetation Systems in the Great Plains with Erts, NASSP, 351, 309. Dostępne na: https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1974NASSP.351..309R/abstract.
Schmuck A., 1965, Regiony pluwiotermiczne w Polsce, Czasopismo Geograficzne, 36(3), 239–244.
Soltani A., Sharifi E., 2017, Daily variation of urban heat island effect and its correlations to urban greenery: A case study of Adelaide, Frontiers of Architectural Research, 6(4), 529–538. https://doi.org/10.1016/j.foar.2017.08.001.
Instytut Ochrony Środowiska. Państwowy Instytut Badawczy, Vista Analyse, 2017, Strategia adaptacji do zmian klimatu Miasta Tomaszowa Mazowieckiego do roku 2025 z perspektywą do roku 2030, Warszawa.
Szymanowski M., 2003, Spatial structure of the urban heat island in Wroclaw, Poland, [w]: J. Pyka, M. Dubicka, A. Szczepankiewicz-Szmyrka, M. Sobik, M. Błaś (red.), Man and climate in the 20th century (Acta Universitatis Wratislaviensis No 2542, Studia Geograficzne 75), 493–503.
Szymanowski M., 2004, Miejska wyspa ciepła we Wrocławiu, Issue 2690, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Tsou J., Zhuang J., Li Y., Zhang Y., 2017, Urban Heat Island Assessment Using the Landsat 8 Data: A Case Study in Shenzhen and Hong Kong, Urban Science, 1(1), 10. https://doi.org/10.3390/urbansci1010010.
Walawender J., 22.06.2015, Miejska wyspa ciepła – negatywne skutki urbanizacji oraz możliwości przeciwdziałania, na przykładzie Krakowa, portal Zielona Infrastruktura. Dostępne na: http://zielonainfrastruktura.pl/miejska-wyspa-ciepla-negatywne-skutki-urbanizacji-oraz-mozliwosci-przeciwdzialania-na-przykladzie-krakowa/ [data dostępu: 16.02.2021].
Wawer J., 1995, Wpływ warunków pogodowych na intensywność miejskiej wyspy ciepła w Warszawie, [w:] K. Kłysik (red.), Klimat i bioklimat miast, Wydawnictwo UŁ, Łódź, 71–78.
Wojdak A. K., 2020, Badanie zależności pomiędzy miejską wyspą ciepła a zagospodarowaniem terenu z wykorzystaniem analiz geostatystycznych dla miasta Łodzi, Politechnika Warszawska, Warszawa.
Zaeemdar S., Baycan T., 2017, Analysis of the relationship between urban heat island and land cover in Istanbul through Landsat 8 OLI, Journal of Earth Science & Climatic Change, 8(11), 1–9. https://doi.org/10.4172/2157-7617.1000423.
Zha Y., Gao J., Ni S., 2003, Use of normalized difference built-up index in automatically mapping urban areas from TM imagery, International Journal of Remote Sensing, 24(3), 583–594. https://doi.org/10.1080/01431160304987.
Źródła internetowe i bazy danych
Climate-Data.org: https://pl.climate-data.org/ [data dostępu: 1.07.2020].
EarthExplorer: https://earthexplorer.usgs.gov/ [data dostępu: 1.07.2020].
GUS - Bank Danych Lokalnych: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/ [data dostępu: 1.07.2020].
Imperviousness — Copernicus Land Monitoring Service: https://land.copernicus.eu/sandbox/test/imperviousness [data dostępu: 1.07.2020].
Using the USGS Landsat Level-1 Data Product: https://www.usgs.gov/land-resources/nli/landsat/using-usgs-landsat-level-1-data-product [data dostępu: 1.07.2020].
Akbari H., Rose L. S., 2008, Urban Surfaces and Heat Island Mitigation Potentials, Journal of the Human-Environment System, 11(2), 85–101. DOI: 10.1618/jhes.11.85.
Aniello C., Morgan K. Busbey, A. Newland L., 1995, Mapping micro-urban heat islands using LANDSAT TM and a GIS, Computers and Geosciences, 21(8), 965–969. DOI: https://doi.org/10.1016/0098-3004(95)00033-5.
Arnfield A. J., 2003, Two decades of urban climate research: A review of turbulence, exchanges of energy and water, and the urban heat island, International Journal of Climatology, 23(1), 1–26. https://doi.org/10.1002/joc.859.
Błażejczyk K., Kuchcik M., Milewski P., Dudek W., Kręcisz B., Błażejczyk A., Szmyd J., Degórska B., Pałczyński C., 2014, Miejska wyspa ciepła w Warszawie: uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne, IGiPZ PAN, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa.
Błażejczyk K., Kunert A., 2006, Differentiation of Bioclimatic Conditions of Urban Areas (the Case of Poland) [w:] International Conference on Urban Climate - Preprints, International Association for Urban Climate, Goteborg, 213–216.
Bokwa A., 2009, Miejska wyspa ciepła na tle naturalnego zróżnicowania termicznego obszaru położonego we wklęsłej formie terenu (na przykładzie Krakowa), Prace Geograficzne, 122, 111–132.
Bokwa A., 2016, Klimat miasta a zanieczyszczenia powietrza, Aura, 9, 8–13. DOI: 10.15199/2.2016.9.2.
Borcz Z., Niedźwiedzka-Filipiak I., 2008, Zabytkowe układy urbanistyczne walorem turystycznym małych miast i wsi dolnośląskich, Nauka Przyroda Technologie, 2(4), #30.
Dubicka M., Szymanowski M., 2000, Struktura miejskiej wyspy ciepła i jej związek z warunkami pogodowymi i urbanistycznymi Wrocławia, Acta Universitatis Wratislaviensis, 22, 99–118.
Filipiuk E., Kaszewski B. M., Zub T., 1999, Porównanie warunków termicznych w śródmieściu Lublina z obszarami pozamiejskimi, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 3, 71–82.
Fortuniak K., 2003, Miejska wyspa ciepła : podstawy energetyczne, studia eksperymentalne, modele numeryczne i statystyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Fudała J., Nádudvari Á., Bronder J., Fudała M., 2018, Application of satellite images analysis to assess the variability of the surface thermal heat island distribution in urban areas, E3S Web of Conferences, 28. https://doi.org/10.1051/e3sconf/20182801011.
Gumiński R., 1948, Próba wydzielenia dzielnic klimatyczno-rolniczych w Polsce, Przegląd Meteorologiczny i Hydrologiczny, 1, 7–20.
Hibbard K., Hoffman F., Huntzinger D., West T., 2017, Changes in land cover and terrestrial biogeochemistry, Publications, Agencies and Staff of the U.S. Department of Commerce. Dostępne na: https://digitalcommons.unl.edu/usdeptcommercepub/583. [data dostępu: 11.03.2020].
Kaplan G., Avdan U., Avdan Z. Y., 2018, Urban heat island analysis using the Landsat 8 satellite data: A case study in Skopje, Macedonia, Proceedings, 2(7), #358. https://doi.org/10.3390/ecrs-2-05171.
Kaszewski B. M., Siwek K., 1999, Cechy przebiegu dobowego temperatury powietrza w centrum i na peryferiach Lublina, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Hydrologii i Klimatologii. https://doi.org/10.26485/AGL/2019/108/4.
Kłysik K., 1999, Struktura przestrzenna miejskiej wyspy ciepła w Łodzi, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica, 3, 385–391.
Kuchcik M., Milewski P., 2016, Miejska wyspa ciepła w Warszawie – próba oceny z wykorzystaniem Local Climate Zones, Acta Geographica Lodziensia, 104, 21–33.
Lewińska J., Zgud K., Baścik J., Wiatrak W., 1990, Klimat obszarów zurbanizowanych, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa.
Majkowska A., Kolendowicz L., Półrolniczak M., Hauke J., Czernecki B., 2017, The urban heat island in the city of Poznań as derived from Landsat 5 TM, Theoretical and Applied Climatology, 128 (3–4), 769–783. https://doi.org/10.1007/s00704-016-1737-6.
Nowak A., 2009, Analiza miejskiej wyspy ciepła na obszarze Poznania (Prace Geograficzne, 122), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Oke T. R., 1973, City size and the urban heat island, Atmospheric Environment, 7(8), 769–779. https://doi.org/10.1016/0004-6981(73)90140-6.
Okołowicz W., Martyn D., 1999, Regiony klimatyczne, [w:] Atlas Geograficzny Polski, PPWK, Warszawa.
Kulikowski, 2016, Program Ochrony Środowiska dla Gminy i Miasta Lwówek Śląski na lata 2016-2019 z perspektywą do 2023, Lwówek Śląski. Dostępne na: https://bip-v1-files.idcom-jst.pl/sites/3103/wiadomosci/365707/files/pos_gmina_i_miasto_lwowek_slaski.pdf [data dostępu: 04.06.2020].
Robinove C. J., 1982, Computation with physical values from Landsat digital data, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, 48(5), 781–784.
Rouse, J. W. Jr., Haas R. H., Schell J. A., Deering D. W., 1974, Monitoring Vegetation Systems in the Great Plains with Erts, NASSP, 351, 309. Dostępne na: https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1974NASSP.351..309R/abstract.
Schmuck A., 1965, Regiony pluwiotermiczne w Polsce, Czasopismo Geograficzne, 36(3), 239–244.
Soltani A., Sharifi E., 2017, Daily variation of urban heat island effect and its correlations to urban greenery: A case study of Adelaide, Frontiers of Architectural Research, 6(4), 529–538. https://doi.org/10.1016/j.foar.2017.08.001.
Instytut Ochrony Środowiska. Państwowy Instytut Badawczy, Vista Analyse, 2017, Strategia adaptacji do zmian klimatu Miasta Tomaszowa Mazowieckiego do roku 2025 z perspektywą do roku 2030, Warszawa.
Szymanowski M., 2003, Spatial structure of the urban heat island in Wroclaw, Poland, [w]: J. Pyka, M. Dubicka, A. Szczepankiewicz-Szmyrka, M. Sobik, M. Błaś (red.), Man and climate in the 20th century (Acta Universitatis Wratislaviensis No 2542, Studia Geograficzne 75), 493–503.
Szymanowski M., 2004, Miejska wyspa ciepła we Wrocławiu, Issue 2690, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Tsou J., Zhuang J., Li Y., Zhang Y., 2017, Urban Heat Island Assessment Using the Landsat 8 Data: A Case Study in Shenzhen and Hong Kong, Urban Science, 1(1), 10. https://doi.org/10.3390/urbansci1010010.
Walawender J., 22.06.2015, Miejska wyspa ciepła – negatywne skutki urbanizacji oraz możliwości przeciwdziałania, na przykładzie Krakowa, portal Zielona Infrastruktura. Dostępne na: http://zielonainfrastruktura.pl/miejska-wyspa-ciepla-negatywne-skutki-urbanizacji-oraz-mozliwosci-przeciwdzialania-na-przykladzie-krakowa/ [data dostępu: 16.02.2021].
Wawer J., 1995, Wpływ warunków pogodowych na intensywność miejskiej wyspy ciepła w Warszawie, [w:] K. Kłysik (red.), Klimat i bioklimat miast, Wydawnictwo UŁ, Łódź, 71–78.
Wojdak A. K., 2020, Badanie zależności pomiędzy miejską wyspą ciepła a zagospodarowaniem terenu z wykorzystaniem analiz geostatystycznych dla miasta Łodzi, Politechnika Warszawska, Warszawa.
Zaeemdar S., Baycan T., 2017, Analysis of the relationship between urban heat island and land cover in Istanbul through Landsat 8 OLI, Journal of Earth Science & Climatic Change, 8(11), 1–9. https://doi.org/10.4172/2157-7617.1000423.
Zha Y., Gao J., Ni S., 2003, Use of normalized difference built-up index in automatically mapping urban areas from TM imagery, International Journal of Remote Sensing, 24(3), 583–594. https://doi.org/10.1080/01431160304987.
Źródła internetowe i bazy danych
Climate-Data.org: https://pl.climate-data.org/ [data dostępu: 1.07.2020].
EarthExplorer: https://earthexplorer.usgs.gov/ [data dostępu: 1.07.2020].
GUS - Bank Danych Lokalnych: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/ [data dostępu: 1.07.2020].
Imperviousness — Copernicus Land Monitoring Service: https://land.copernicus.eu/sandbox/test/imperviousness [data dostępu: 1.07.2020].
Using the USGS Landsat Level-1 Data Product: https://www.usgs.gov/land-resources/nli/landsat/using-usgs-landsat-level-1-data-product [data dostępu: 1.07.2020].