UDI Volume 71 (Wrzesień/September 2021) |
|
|
Bogna Gawrońska-Nowak, Krzysztof Gubański, Veranika Kaleyeva
Czy dane pozyskane metodą citizen science mówią nam więcej? W kierunku nowego modelu lokalnego zarządzania Does citizen science data tell us more? Towards a new model of local governance Urban Development Issues, vol. 71, 57–68. https://doi.org/10.51733/udi.2021.71.06
Słowa kluczowe: citizen science, nauka obywatelska, polityka publiczna, zarządzanie lokalne, model ula, suburbanizacja, delimitacja obszarów funkcjonalnych, NewUrbPact
Keywords: citizen science, public policy, local management, beehive model, suburbanisation, delimitation of functional areas, NewUrbPact |
ABSTRAKT
Metoda nauki obywatelskiej jako podejście wspierające sposoby zbierania danych przez profesjonalnych badaczy staje się coraz popularniejsza w wielu krajach. Jednak w Polsce nie wykonano dotąd w ten sposób wielu projektów badawczych. Na przykładzie danych zebranych w ramach badań nad procesami suburbanizacji oraz w ramach próby delimitacji obszarów funkcjonalnych rozważamy, jak zwiększyć skuteczność polityki regionalnej i lokalnej. Zgodnie z ustaleniami naszymi i innych badaczy metoda citizen science zwiększa społeczne zaufanie do metody naukowej i legitymizację podjętych przy jej pomocy decyzji na temat chociażby gospodarki komunalnej czy transportu. Metoda ta ma szczególny potencjał w regionach o silnej tożsamości lokalnej lub ścierających się tożsamościach (np. lokalni vs. przyjezdni) oraz w obszarach występowania konkretnych problemów praktycznych, które aktywują możliwy do zaangażowania kapitał społeczny. Proponujemy na tej podstawie ramę zarządzania lokalnego opartą na modelu obywatelskiego ula – wielopoziomowej, powoływanej ad hoc struktury do rozwiązywania konkretnych problemów, której elementem może być wiedza naukowa/ekspercka, obywatele, organizacje pozarządowe oraz administracja. Model ten łączy partycypację i wiedzę/metodę naukową w jednej ścieżce podejmowania decyzji lokalnych.
Metoda nauki obywatelskiej jako podejście wspierające sposoby zbierania danych przez profesjonalnych badaczy staje się coraz popularniejsza w wielu krajach. Jednak w Polsce nie wykonano dotąd w ten sposób wielu projektów badawczych. Na przykładzie danych zebranych w ramach badań nad procesami suburbanizacji oraz w ramach próby delimitacji obszarów funkcjonalnych rozważamy, jak zwiększyć skuteczność polityki regionalnej i lokalnej. Zgodnie z ustaleniami naszymi i innych badaczy metoda citizen science zwiększa społeczne zaufanie do metody naukowej i legitymizację podjętych przy jej pomocy decyzji na temat chociażby gospodarki komunalnej czy transportu. Metoda ta ma szczególny potencjał w regionach o silnej tożsamości lokalnej lub ścierających się tożsamościach (np. lokalni vs. przyjezdni) oraz w obszarach występowania konkretnych problemów praktycznych, które aktywują możliwy do zaangażowania kapitał społeczny. Proponujemy na tej podstawie ramę zarządzania lokalnego opartą na modelu obywatelskiego ula – wielopoziomowej, powoływanej ad hoc struktury do rozwiązywania konkretnych problemów, której elementem może być wiedza naukowa/ekspercka, obywatele, organizacje pozarządowe oraz administracja. Model ten łączy partycypację i wiedzę/metodę naukową w jednej ścieżce podejmowania decyzji lokalnych.
ABSTRACT
Citizen science is gaining popularity in many countries as an approach supporting the methods of collecting data used by professional researchers. However, few research projects have been carried out in Poland using these methods to date. Drawing on data collected through surveys on suburbanisation processes and through research designed to delimit functional areas, we analyse how to enhance the effectiveness of regional and local policies. As is shown by the findings of our own and other researchers, citizen science methods enhance the confidence of the public in the research method and legitimise decisions made on this basis, for example, those concerning the management of municipal services or transport. Citizen science methods have particular potential in regions with either strong local or conflicting identities (e.g. local vs. strangers) and in areas with specific practical problems that activate engageable social capital. On the above basis, we propose a local governance framework based on the civic beehive model – a multi-level structure formed ad hoc for solving specific problems, which may bring together scientific/expert knowledge, citizens, NGOs and the public administration. The model combines participation and scientific knowledge/methods to form a single path for local decision making.
Citizen science is gaining popularity in many countries as an approach supporting the methods of collecting data used by professional researchers. However, few research projects have been carried out in Poland using these methods to date. Drawing on data collected through surveys on suburbanisation processes and through research designed to delimit functional areas, we analyse how to enhance the effectiveness of regional and local policies. As is shown by the findings of our own and other researchers, citizen science methods enhance the confidence of the public in the research method and legitimise decisions made on this basis, for example, those concerning the management of municipal services or transport. Citizen science methods have particular potential in regions with either strong local or conflicting identities (e.g. local vs. strangers) and in areas with specific practical problems that activate engageable social capital. On the above basis, we propose a local governance framework based on the civic beehive model – a multi-level structure formed ad hoc for solving specific problems, which may bring together scientific/expert knowledge, citizens, NGOs and the public administration. The model combines participation and scientific knowledge/methods to form a single path for local decision making.
REFERENCES
Arnstein S. R., 1969, A ladder of citizen participation, Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216–224. https://doi.org/10.1080/01944366908977225.
Baldwin E., 2020, Why and how does participatory governance affect policy outcomes? Theory and evidence from the electric sector, Journal of Public Administration Research and Theory, 30(3), 365–382. https://doi.org/10.1093/jopart/muz033.
Bauman Z., 2007, Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Bauman Z., Żakowski J., 2010, Świat po pigułce, Polityka, 51.2010 (2787), Warszawa, 30-32.
Bedessem B., Gawrońska-Nowak B., Lis P., 2021, Can citizen science increase trust in research? A case study of delineating Polish metropolitan areas, Journal of Contemporary European Research, 17(2). https://doi.org/10.30950/jcer.v17i2.1185.
Bhatta B., 2010, Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data (Advances in Geographic Information Science), Springer Science & Business Media, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-05299-6.
Brink E., Wamsler C., 2019, Citizen engagement in climate adaptation surveyed: The role of values, worldviews, gender and place, Journal of Cleaner Production, 209, 1342–1353. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.10.16.4.
Brueckner J.K, 2000, Urban Sprawl: Diagnosis and Remedies, International Regional Science Review, 23(2), 160–171. https://doi.org/10.1177/016001700761012710.
Bua A., Bussu S., 2020, Between governance‐driven democratisation and democracy‐driven governance: Explaining changes in participatory governance in the case of Barcelona, European Journal of Political Research, 60(3), 716–737. https://doi.org/10.1111/1475-6765.12421.
Buijs, A. E., Mattijssen, T. J., Van der Jagt, A. P., Ambrose-Oji, B., Andersson, E., Elands, B. H., & Møller, M. S. (2016). Active citizenship for urban green infrastructure: fostering the diversity and dynamics of citizen contributions through mosaic governance, Current Opinion in Environmental Sustainability, 22, 1-6, https://doi.org/10.1016/j.cosust.2017.01.002.
De Lange M., De Waal M., 2017, Owning the city: New media and citizen engagement in urban design. Urban land use, [w:] M. De Lange, M, De Waal, Urban Land Use, Apple Academic Press, 109–130. https://doi.org/10.1201/9781315365794-13.
Duda-Jastrzębska B., Gerwin M., Jagaciak M., Nazaruk-Napora M., Pliszczyńska K., 2018, Kierunek: Panel obywatelski. Wskazówki dla zainteresowanych, Fundacja Stocznia, Lublin.
Eriksson, K. (2012). Self‐service society: Participative politics and new forms of governance, Public Administration, 90(3), 685-698, https://doi.org/10.1111/j.1467-9299.2011.01996.x.
Europejska Agencja Środowiska, 2006, Urban sprawl in Europe. The ignored challenge, Kopenhaga. Dostępne na: https://www.eea.europa.eu/publications/eea_report_2006_10/eea_report_10_2006.pdf/view [dostęp: 19.07.2021].
Europejska Agencja Środowiska, 2016, Urban sprawl in Europe. Joint EEA-FOEN report, Kopenhaga. Dostępna na: https://www.eea.europa.eu/publications/urban-sprawl-in-europe/at_download/file [dostęp: 19.07.2021].
Gawrońska-Nowak B., Kaleyeva V., Zarzycka A., 2021, Bilans zysków i strat dla procesów urbanizacji – ograniczenia i możliwości wynikające z teorii i praktyki, [w:] B. Gawrońska-Nowak (red.), Jak definiować granice miejskich obszarów funkcjonalnych? Społeczne i ekonomiczne zyski i straty procesów urbanizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Gawrońska-Nowak B., Lis P., Zadorozhna O., 2021, Studium delimitacji obszarów funkcjonalnych miast za pomocą metod statystycznych, [w:] B. Gawrońska-Nowak (red.), Jak definiować granice miejskich obszarów funkcjonalnych? Społeczne i ekonomiczne zyski i straty procesów urbanizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Gebhardt C., 2020, The Impact of Participatory Governance on Regional Development Pathways: Citizen-driven Smart, Green and Inclusive Urbanism in the Brainport Metropolitan Region, Triple Helix, 6(1), 69–110. https://doi.org/10.1163/21971927-00601003.
Gubański K., 2021, Społeczna percepcja zjawiska suburbanizacji. Wnioski z badań jakościowych w obszarach funkcjonalnych Poznania, Lublina oraz Bełchatowa, [w:] B. Gawrońska-Nowak (red.), Jak definiować granice miejskich obszarów funkcjonalnych? Społeczne i ekonomiczne zyski i straty procesów urbanizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Hasse J.E., Lathrop R.G., 2003, Land resource impact indicators of urban sprawl, Applied Geography, 2–3, 159–175. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2003.08.002.
Jaeger J.A.G., Schwick C., 2014, Improving the measurement of urban sprawl: Weighted Urban Proliferation (WUP) and its application to Switzerland, Ecological Indicators, 38, 294–308. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2013.11.022.
Jaeger J.A.G., Bertiller R., Schwick C., Kienast F., 2010, Suitability criteria for measures of urban sprawl, Ecological Indicators, 10(2), 397–406. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2009.07.007.
Kaleyeva V., Najechalski P., Zarzycka A., 2021, Analiza danych zastanych, [w:] B. Gawrońska-Nowak (red.), Jak definiować granice miejskich obszarów funkcjonalnych? Społeczne i ekonomiczne zyski i straty procesów urbanizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Kwaśniewski J. (red.), 2017, Nauki o polityce publicznej: studia i materiały. Tom I, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, Warszawa.
Lisowski A., Grochowski M., 2009, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, [w:] Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Tom I, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 217–281.
Markowski A., Drzazga D., Sikora-Fernandez D., Groeger L., Danielewicz J., 2018, Raport w sprawie polityki mieszkalnej państwa, Studia KPZK, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
Patel S., Pant P., 2020, Decentralisation and urban primary health services: a case study of Delhi’s Mohalla Clinics, Commonwealth Journal of Local Governance, ID-6987. https://doi.org/10.5130/cjlg.vi23.6987.
Ploch M., 2017, An integrated model for public service media governance based on participatory governance and actor-centered institutionalism: Initial application to the independence of the Polish public broadcaster TVP SA, Central European Journal of Communication, 10(2), 193–209. https://doi.org/10.19195/1899-5101.10.2(19).3.
Purwanto A., Zuiderwijk-van Eijk A., Janssen M., 2020, Citizen engagement with open government data, Transforming Government: People, Process and Policy, 14(1), 1–30. https://doi.org/10.1108/tg-06-2019-0051.
Śleszyński P., Markowski T., Kowalewski A., 2018, Koszty i straty bezładu przestrzennego, [w:] P. Śleszyński, T. Markowski, A. Kowalewski, Studia nad chaosem przestrzennym, cz.3. Synteza. Uwarunkowania, skutki i propozycje naprawy chaosu przestrzennego (Studia KPZK, t. 182), Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
Smutek J., 2016, Wpływ suburbanizacji na budżety gmin w strefie oddziaływania wielkich miast w Polsce, praca doktorska, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
Stachowicz M., 2016, Organizacja i świadczenie usług komunalnych w małych miastach na przykładzie gmin miejskich województwa łódzkiego, Space – Society – Economy, 16, 101–118. https://doi.org/10.18778/1733-3180.16.06.
Van Brussel S., Huyse H., 2019, Citizen science on speed? Realising the triple objective of scientific rigour, policy influence and deep citizen engagement in a large-scale citizen science project on ambient air quality in Antwerp, Journal of Environmental Planning and Management, 62(3), 534–551.
Akty prawne i orzecznictwo
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, Dostępna na: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19941240607/T/D19940607L.pdf [dostęp 09.09.2021]
Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, Dz. U. 1997 Nr 9 poz. 43 z późn. zm.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz.U. z 2020 r. poz. 713.
Arnstein S. R., 1969, A ladder of citizen participation, Journal of the American Institute of Planners, 35(4), 216–224. https://doi.org/10.1080/01944366908977225.
Baldwin E., 2020, Why and how does participatory governance affect policy outcomes? Theory and evidence from the electric sector, Journal of Public Administration Research and Theory, 30(3), 365–382. https://doi.org/10.1093/jopart/muz033.
Bauman Z., 2007, Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Bauman Z., Żakowski J., 2010, Świat po pigułce, Polityka, 51.2010 (2787), Warszawa, 30-32.
Bedessem B., Gawrońska-Nowak B., Lis P., 2021, Can citizen science increase trust in research? A case study of delineating Polish metropolitan areas, Journal of Contemporary European Research, 17(2). https://doi.org/10.30950/jcer.v17i2.1185.
Bhatta B., 2010, Analysis of Urban Growth and Sprawl from Remote Sensing Data (Advances in Geographic Information Science), Springer Science & Business Media, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-05299-6.
Brink E., Wamsler C., 2019, Citizen engagement in climate adaptation surveyed: The role of values, worldviews, gender and place, Journal of Cleaner Production, 209, 1342–1353. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2018.10.16.4.
Brueckner J.K, 2000, Urban Sprawl: Diagnosis and Remedies, International Regional Science Review, 23(2), 160–171. https://doi.org/10.1177/016001700761012710.
Bua A., Bussu S., 2020, Between governance‐driven democratisation and democracy‐driven governance: Explaining changes in participatory governance in the case of Barcelona, European Journal of Political Research, 60(3), 716–737. https://doi.org/10.1111/1475-6765.12421.
Buijs, A. E., Mattijssen, T. J., Van der Jagt, A. P., Ambrose-Oji, B., Andersson, E., Elands, B. H., & Møller, M. S. (2016). Active citizenship for urban green infrastructure: fostering the diversity and dynamics of citizen contributions through mosaic governance, Current Opinion in Environmental Sustainability, 22, 1-6, https://doi.org/10.1016/j.cosust.2017.01.002.
De Lange M., De Waal M., 2017, Owning the city: New media and citizen engagement in urban design. Urban land use, [w:] M. De Lange, M, De Waal, Urban Land Use, Apple Academic Press, 109–130. https://doi.org/10.1201/9781315365794-13.
Duda-Jastrzębska B., Gerwin M., Jagaciak M., Nazaruk-Napora M., Pliszczyńska K., 2018, Kierunek: Panel obywatelski. Wskazówki dla zainteresowanych, Fundacja Stocznia, Lublin.
Eriksson, K. (2012). Self‐service society: Participative politics and new forms of governance, Public Administration, 90(3), 685-698, https://doi.org/10.1111/j.1467-9299.2011.01996.x.
Europejska Agencja Środowiska, 2006, Urban sprawl in Europe. The ignored challenge, Kopenhaga. Dostępne na: https://www.eea.europa.eu/publications/eea_report_2006_10/eea_report_10_2006.pdf/view [dostęp: 19.07.2021].
Europejska Agencja Środowiska, 2016, Urban sprawl in Europe. Joint EEA-FOEN report, Kopenhaga. Dostępna na: https://www.eea.europa.eu/publications/urban-sprawl-in-europe/at_download/file [dostęp: 19.07.2021].
Gawrońska-Nowak B., Kaleyeva V., Zarzycka A., 2021, Bilans zysków i strat dla procesów urbanizacji – ograniczenia i możliwości wynikające z teorii i praktyki, [w:] B. Gawrońska-Nowak (red.), Jak definiować granice miejskich obszarów funkcjonalnych? Społeczne i ekonomiczne zyski i straty procesów urbanizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Gawrońska-Nowak B., Lis P., Zadorozhna O., 2021, Studium delimitacji obszarów funkcjonalnych miast za pomocą metod statystycznych, [w:] B. Gawrońska-Nowak (red.), Jak definiować granice miejskich obszarów funkcjonalnych? Społeczne i ekonomiczne zyski i straty procesów urbanizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Gebhardt C., 2020, The Impact of Participatory Governance on Regional Development Pathways: Citizen-driven Smart, Green and Inclusive Urbanism in the Brainport Metropolitan Region, Triple Helix, 6(1), 69–110. https://doi.org/10.1163/21971927-00601003.
Gubański K., 2021, Społeczna percepcja zjawiska suburbanizacji. Wnioski z badań jakościowych w obszarach funkcjonalnych Poznania, Lublina oraz Bełchatowa, [w:] B. Gawrońska-Nowak (red.), Jak definiować granice miejskich obszarów funkcjonalnych? Społeczne i ekonomiczne zyski i straty procesów urbanizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Hasse J.E., Lathrop R.G., 2003, Land resource impact indicators of urban sprawl, Applied Geography, 2–3, 159–175. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2003.08.002.
Jaeger J.A.G., Schwick C., 2014, Improving the measurement of urban sprawl: Weighted Urban Proliferation (WUP) and its application to Switzerland, Ecological Indicators, 38, 294–308. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2013.11.022.
Jaeger J.A.G., Bertiller R., Schwick C., Kienast F., 2010, Suitability criteria for measures of urban sprawl, Ecological Indicators, 10(2), 397–406. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2009.07.007.
Kaleyeva V., Najechalski P., Zarzycka A., 2021, Analiza danych zastanych, [w:] B. Gawrońska-Nowak (red.), Jak definiować granice miejskich obszarów funkcjonalnych? Społeczne i ekonomiczne zyski i straty procesów urbanizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Kwaśniewski J. (red.), 2017, Nauki o polityce publicznej: studia i materiały. Tom I, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, Warszawa.
Lisowski A., Grochowski M., 2009, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, [w:] Ekspertyzy do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Tom I, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 217–281.
Markowski A., Drzazga D., Sikora-Fernandez D., Groeger L., Danielewicz J., 2018, Raport w sprawie polityki mieszkalnej państwa, Studia KPZK, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
Patel S., Pant P., 2020, Decentralisation and urban primary health services: a case study of Delhi’s Mohalla Clinics, Commonwealth Journal of Local Governance, ID-6987. https://doi.org/10.5130/cjlg.vi23.6987.
Ploch M., 2017, An integrated model for public service media governance based on participatory governance and actor-centered institutionalism: Initial application to the independence of the Polish public broadcaster TVP SA, Central European Journal of Communication, 10(2), 193–209. https://doi.org/10.19195/1899-5101.10.2(19).3.
Purwanto A., Zuiderwijk-van Eijk A., Janssen M., 2020, Citizen engagement with open government data, Transforming Government: People, Process and Policy, 14(1), 1–30. https://doi.org/10.1108/tg-06-2019-0051.
Śleszyński P., Markowski T., Kowalewski A., 2018, Koszty i straty bezładu przestrzennego, [w:] P. Śleszyński, T. Markowski, A. Kowalewski, Studia nad chaosem przestrzennym, cz.3. Synteza. Uwarunkowania, skutki i propozycje naprawy chaosu przestrzennego (Studia KPZK, t. 182), Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
Smutek J., 2016, Wpływ suburbanizacji na budżety gmin w strefie oddziaływania wielkich miast w Polsce, praca doktorska, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
Stachowicz M., 2016, Organizacja i świadczenie usług komunalnych w małych miastach na przykładzie gmin miejskich województwa łódzkiego, Space – Society – Economy, 16, 101–118. https://doi.org/10.18778/1733-3180.16.06.
Van Brussel S., Huyse H., 2019, Citizen science on speed? Realising the triple objective of scientific rigour, policy influence and deep citizen engagement in a large-scale citizen science project on ambient air quality in Antwerp, Journal of Environmental Planning and Management, 62(3), 534–551.
Akty prawne i orzecznictwo
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, Dostępna na: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19941240607/T/D19940607L.pdf [dostęp 09.09.2021]
Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, Dz. U. 1997 Nr 9 poz. 43 z późn. zm.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz.U. z 2020 r. poz. 713.