Anna Uszkur
Rola i obligatoryjność opracowań ekofizjograficznych przy sporządzaniu dokumentów planistycznych oraz przegląd organów właściwych do ich opiniowania i uzgadniania The role and obligatory nature of ecophysiographic studies for the spatial planning process and a review of bodies entitled to agree and provide opinions on spatial planning document Urban Development Issues, vol. 68(1), 57–64. https://doi.org/10.51733/udi.2020.68.05
Słowa kluczowe: opracowanie ekofizjograficzne, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, ochrona środowiska
Keywords: ecophysiographic study, land use study, master plan, environmental protection |
ABSTRAKT
Celem należytej ochrony środowiska, na potrzeby sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (mpzp) oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (studium), ustawodawca przewidział przygotowanie opracowania ekofizjograficznego (ekofizjografii) oraz prognozy oddziaływania na środowisko. W artykule została podjęta próba odpowiedzi na pytania: 1) czy ekofizjografia jest zawsze niezbędna, 2) jaka jest jej rola w podejmowaniu decyzji planistycznych, 3) czy na jej treść ma wpływ społeczeństwo i organy właściwe do spraw ochrony środowiska? W toku badań dokonano przeglądu aktów prawa, wybranych ekofizjografii oraz aktualnego orzecznictwa. Ich wyniki wskazują, że rola ekofizjografii w sporządzaniu mpzp i studium zależy w dużej mierze od jej jakości, która często jest obniżona poprzez zbyt ogólnikowe wytyczne do dokumentów planistycznych. Ponadto, choć ustawodawca nie wprowadził możliwości odstąpienia od jej sporządzenia, część gmin nie przystępuje do jej opracowania. Nagminnie dochodzi do sytuacji, że dokumenty planistyczne opierają się na ekofizjografiach przygotowanych na potrzeby wcześniej uchwalonych mpzp czy studiów. Ponadto, zidentyfikowano organy istotne z punktu widzenia ochrony środowiska, właściwe do opiniowania i uzgadniania mpzp i studium, które zostały wskazane w przepisach odrębnych w stosunku do upizp. Są to: państwowy powiatowy inspektor sanitarny, regionalny dyrektor ochrony środowiska, dyrektor parku narodowego, a w przypadku mpzp także właściwa miejscowo izba rolnicza.
Celem należytej ochrony środowiska, na potrzeby sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (mpzp) oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (studium), ustawodawca przewidział przygotowanie opracowania ekofizjograficznego (ekofizjografii) oraz prognozy oddziaływania na środowisko. W artykule została podjęta próba odpowiedzi na pytania: 1) czy ekofizjografia jest zawsze niezbędna, 2) jaka jest jej rola w podejmowaniu decyzji planistycznych, 3) czy na jej treść ma wpływ społeczeństwo i organy właściwe do spraw ochrony środowiska? W toku badań dokonano przeglądu aktów prawa, wybranych ekofizjografii oraz aktualnego orzecznictwa. Ich wyniki wskazują, że rola ekofizjografii w sporządzaniu mpzp i studium zależy w dużej mierze od jej jakości, która często jest obniżona poprzez zbyt ogólnikowe wytyczne do dokumentów planistycznych. Ponadto, choć ustawodawca nie wprowadził możliwości odstąpienia od jej sporządzenia, część gmin nie przystępuje do jej opracowania. Nagminnie dochodzi do sytuacji, że dokumenty planistyczne opierają się na ekofizjografiach przygotowanych na potrzeby wcześniej uchwalonych mpzp czy studiów. Ponadto, zidentyfikowano organy istotne z punktu widzenia ochrony środowiska, właściwe do opiniowania i uzgadniania mpzp i studium, które zostały wskazane w przepisach odrębnych w stosunku do upizp. Są to: państwowy powiatowy inspektor sanitarny, regionalny dyrektor ochrony środowiska, dyrektor parku narodowego, a w przypadku mpzp także właściwa miejscowo izba rolnicza.
ABSTRACT
For the purpose of a proper environmental protection, land use studies and master plans have to be accompanied by ecophysiographic studies and prognoses of a potential impact on the environment. In this paper the author tries to answer the following questions: 1) is an ecophysiographic study always necessary? 2) what is its role in the spatial planning decision making process? and 3) do the public and the authorities responsible for the protection of the environment have influence on its content? Within the research framework, the author reviewed legislation, selected ecophysiographic studies and the current case law. The results show that the role of ecophysiography in the preparation of development plans and studies depends largely on its quality, which is often reduced by too general guidelines for planning documents. Moreover, even though the law does not allow for the withdrawal from the development of ecophysiographic study, some municipalities do not prepare such a document when proceeding a new master plan or land use study, and instead, refer to past ecophysiographies. In addition to this, the author identified institutions important from the environmental point of view, entitled to agree and provide opinions on land use studies and master plans, that are indicated in legal acts separate from the basic act on the topic. These are: the state poviat sanitary inspector, the regional director for environmental protection, the director of the national park, and in the case of the master plan, also the local chamber of agriculture.
For the purpose of a proper environmental protection, land use studies and master plans have to be accompanied by ecophysiographic studies and prognoses of a potential impact on the environment. In this paper the author tries to answer the following questions: 1) is an ecophysiographic study always necessary? 2) what is its role in the spatial planning decision making process? and 3) do the public and the authorities responsible for the protection of the environment have influence on its content? Within the research framework, the author reviewed legislation, selected ecophysiographic studies and the current case law. The results show that the role of ecophysiography in the preparation of development plans and studies depends largely on its quality, which is often reduced by too general guidelines for planning documents. Moreover, even though the law does not allow for the withdrawal from the development of ecophysiographic study, some municipalities do not prepare such a document when proceeding a new master plan or land use study, and instead, refer to past ecophysiographies. In addition to this, the author identified institutions important from the environmental point of view, entitled to agree and provide opinions on land use studies and master plans, that are indicated in legal acts separate from the basic act on the topic. These are: the state poviat sanitary inspector, the regional director for environmental protection, the director of the national park, and in the case of the master plan, also the local chamber of agriculture.
REFERENCES
Chochowska A., 2016, Zadania gminy w sferze ochrony środowiska Wybrane zagadnienia, [w:] B. Jeżyńska, E. Kruk (red.), Prawne instrumenty ochrony środowiska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin. Dostępne na: https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2017/1024/053847prawne-instrumenty-ochrony-srodowiska-red-b-jezynska-e-kruk-.pdf [data dostępu: 01.03.2020].
Derucka I., 2013, Prawne gwarancje realizacji zadań ochrony środowiska w procedurze planowania przestrzennego w gminie, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Dostępne na: http://bibliotekacyfrowa.pl/Content/42816/Prawne_gwarancje_realizacji_zadan.pdf [data dostępu: 01.03.2020].
Fogel P., Kuskowski J., 2015 r., Ocena treści opracowań ekofizjograficznych w zakresie rozpoznawania i diagnozy stanu, powstających na potrzeby kształtowania polityki przestrzennej gmin w Polsce, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Warszawa.
Kistowski M., 2003 r., Procedura sporządzania opracowań ekofizjograficznych w świetle najnowszych uregulowań prawnych, Uniwersytet Gdański, Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska, Gdańsk. Dostępne na: https://kgfiks.oig.ug.edu.pl/kistowski_publikacje_pdf/137.pdf [data dostępu: 19.10.2020].
Papińska E., 2007, Rola opracowań ekofizjograficznych w procesie planowania przestrzennego, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków. Dostępne na: https://docplayer.pl/32754535Rola-opracowan-ekofizjograficznych-w-procesie-planowania-przestrzennego-the-role-ofecophysiographic-analyses-in-the-spatial-planning-process.html [data dostępu: 01.03.2020].
Szlachetko J., Korwel-Lejkowska B., 2015, Opracowanie ekofizjograficzne w planowaniu przestrzennym jako przesłanka zrównoważonego rozwoju, Uniwersytet Gdański, Gdańsk. Dostępne na: https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:375Y6y8lqz0J:https://wuwr.pl/prawo/ article/download/10214/9538/+&cd=2&hl=pl&ct=clnk&gl=pl [data dostępu: 01.03.2020].
Akty prawne i orzecznictwo
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych, Dz. U. z 2002 r. nr 155 poz. 1298.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, Dz. U. z 2003 r. nr 164 poz. 1587.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, Dz. U. z 2004 r. nr 118 poz. 1233.
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o państwowej inspekcji sanitarnej, Dz.U. z 2019 r. poz. 59, z późn. zm.
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych, Dz. U. z 2018 poz. 1027.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz.U. z 2020 r. poz. 1219.
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2020 poz. 293 z późn. zm.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. z 2020 r. poz. 55.
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych, Dz.U. z 2017 r. poz. 1056, z późn. zm.
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, Dz.U. z 2020 r. poz. 283, z późn. zm.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2010 r. w sprawie II OSK 255/10.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 stycznia 2018 r. w sprawie II OSK 839/16.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 maja 2018 r. w sprawie II OSK 2701/16.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie II OSK 1470/18.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie II SA/Po 777/10.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie IV SA/Wa 2840/13.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 3 sierpnia 2016 r. w sprawie II SA/Gl 207/16.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 4 grudnia 2019 r. w sprawie II II SA/Łd 165/19.
Chochowska A., 2016, Zadania gminy w sferze ochrony środowiska Wybrane zagadnienia, [w:] B. Jeżyńska, E. Kruk (red.), Prawne instrumenty ochrony środowiska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin. Dostępne na: https://phavi.umcs.pl/at/attachments/2017/1024/053847prawne-instrumenty-ochrony-srodowiska-red-b-jezynska-e-kruk-.pdf [data dostępu: 01.03.2020].
Derucka I., 2013, Prawne gwarancje realizacji zadań ochrony środowiska w procedurze planowania przestrzennego w gminie, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Dostępne na: http://bibliotekacyfrowa.pl/Content/42816/Prawne_gwarancje_realizacji_zadan.pdf [data dostępu: 01.03.2020].
Fogel P., Kuskowski J., 2015 r., Ocena treści opracowań ekofizjograficznych w zakresie rozpoznawania i diagnozy stanu, powstających na potrzeby kształtowania polityki przestrzennej gmin w Polsce, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Warszawa.
Kistowski M., 2003 r., Procedura sporządzania opracowań ekofizjograficznych w świetle najnowszych uregulowań prawnych, Uniwersytet Gdański, Katedra Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska, Gdańsk. Dostępne na: https://kgfiks.oig.ug.edu.pl/kistowski_publikacje_pdf/137.pdf [data dostępu: 19.10.2020].
Papińska E., 2007, Rola opracowań ekofizjograficznych w procesie planowania przestrzennego, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków. Dostępne na: https://docplayer.pl/32754535Rola-opracowan-ekofizjograficznych-w-procesie-planowania-przestrzennego-the-role-ofecophysiographic-analyses-in-the-spatial-planning-process.html [data dostępu: 01.03.2020].
Szlachetko J., Korwel-Lejkowska B., 2015, Opracowanie ekofizjograficzne w planowaniu przestrzennym jako przesłanka zrównoważonego rozwoju, Uniwersytet Gdański, Gdańsk. Dostępne na: https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:375Y6y8lqz0J:https://wuwr.pl/prawo/ article/download/10214/9538/+&cd=2&hl=pl&ct=clnk&gl=pl [data dostępu: 01.03.2020].
Akty prawne i orzecznictwo
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych, Dz. U. z 2002 r. nr 155 poz. 1298.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, Dz. U. z 2003 r. nr 164 poz. 1587.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, Dz. U. z 2004 r. nr 118 poz. 1233.
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o państwowej inspekcji sanitarnej, Dz.U. z 2019 r. poz. 59, z późn. zm.
Ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych, Dz. U. z 2018 poz. 1027.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz.U. z 2020 r. poz. 1219.
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2020 poz. 293 z późn. zm.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. z 2020 r. poz. 55.
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych, Dz.U. z 2017 r. poz. 1056, z późn. zm.
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, Dz.U. z 2020 r. poz. 283, z późn. zm.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2010 r. w sprawie II OSK 255/10.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 stycznia 2018 r. w sprawie II OSK 839/16.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 maja 2018 r. w sprawie II OSK 2701/16.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie II OSK 1470/18.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie II SA/Po 777/10.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie IV SA/Wa 2840/13.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 3 sierpnia 2016 r. w sprawie II SA/Gl 207/16.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 4 grudnia 2019 r. w sprawie II II SA/Łd 165/19.