|
Cezary Maliszewski
Realizacja koncepcji miast zwartych w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin miejskich w aglomeracji warszawskiej Implementation of compact cities in the studies on land use conditions and directions for urban municipalities in the Warsaw agglomeration Urban Development Issues, vol. 74, 36 – 52, https://doi.org/10.51733/udi.2023.74.04
Słowa kluczowe: planowanie przestrzenne, bilans terenów, miasta zwarte, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, rozpraszanie zabudowy
Keywords: spatial planning, land balance, compact cities, study of land use conditions and directions, development dispersal |
ABSTRAKT
W 2015 r. wprowadzono do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wymóg dążenia do planowania i lokalizowania zabudowy na obszarach o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej. Dopiero w przypadku braku dostatecznej ilości terenów w zwartych strukturach istnieje możliwość wyznaczania w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy nowych obszarów zabudowy. Celem artykułu jest weryfikacja założeń wprowadzonych norm prawnych ze stanem faktycznym w opracowanych dokumentach planistycznych. Materiałem badawczym są gminy miejskie położone w aglomeracji warszawskiej, które opracowały studium lub jego zmianę po 2015 r. i w swoim zakresie wyznaczają obszary o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej. Opracowane wskaźniki zagospodarowania odzwierciedlają stan zainwestowania w okresie sporządzania studium i umożliwiają skorelowanie go z docelowym, zgodnie z perspektywą czasową przewidzianą w dokumencie. Analiza i porównanie wyników stanowią podstawę do sformułowania wniosków, czy miasta dążą do tworzenia zwartych struktur funkcjonalno- przestrzennych odpowiednich dla prognozowanych zmian demograficznych oraz czy implementacja norm prawnych w dokumentach planistycznych wypełnia cel ich wprowadzenia.
W 2015 r. wprowadzono do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wymóg dążenia do planowania i lokalizowania zabudowy na obszarach o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej. Dopiero w przypadku braku dostatecznej ilości terenów w zwartych strukturach istnieje możliwość wyznaczania w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy nowych obszarów zabudowy. Celem artykułu jest weryfikacja założeń wprowadzonych norm prawnych ze stanem faktycznym w opracowanych dokumentach planistycznych. Materiałem badawczym są gminy miejskie położone w aglomeracji warszawskiej, które opracowały studium lub jego zmianę po 2015 r. i w swoim zakresie wyznaczają obszary o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej. Opracowane wskaźniki zagospodarowania odzwierciedlają stan zainwestowania w okresie sporządzania studium i umożliwiają skorelowanie go z docelowym, zgodnie z perspektywą czasową przewidzianą w dokumencie. Analiza i porównanie wyników stanowią podstawę do sformułowania wniosków, czy miasta dążą do tworzenia zwartych struktur funkcjonalno- przestrzennych odpowiednich dla prognozowanych zmian demograficznych oraz czy implementacja norm prawnych w dokumentach planistycznych wypełnia cel ich wprowadzenia.
ABSTRACT
In 2015, a requirement was introduced into the Spatial Planning and Development Act to pursue planning and locating development in areas with a fully formed compact functional and spatial structure. Only in the absence of sufficient land in compact structures is there the possibility of designating new development areas in the municipality’s study of land use conditions and directions. The aim of this article is to verify the assumptions of the legal norms
introduced with the facts in the developed planning documents. The research material consists of municipalities located in the Warsaw agglomeration, which have developed a study or its amendment after 2015 and, within their scope, designate areas with a fully developed compact functional and spatial structure. The elaborated development indicators reflect the state of investment in the period of the study and enable it to be correlated with the target one, in accordance with the time perspective envisaged in the document. The analysis and comparison of the results provide a basis for the formulation of conclusions as to whether the cities are striving to create compact functional and spatial structures suitable for the projected demographic changes and whether the implementation of legal norms in the planning documents fulfils the purpose of their introduction.
In 2015, a requirement was introduced into the Spatial Planning and Development Act to pursue planning and locating development in areas with a fully formed compact functional and spatial structure. Only in the absence of sufficient land in compact structures is there the possibility of designating new development areas in the municipality’s study of land use conditions and directions. The aim of this article is to verify the assumptions of the legal norms
introduced with the facts in the developed planning documents. The research material consists of municipalities located in the Warsaw agglomeration, which have developed a study or its amendment after 2015 and, within their scope, designate areas with a fully developed compact functional and spatial structure. The elaborated development indicators reflect the state of investment in the period of the study and enable it to be correlated with the target one, in accordance with the time perspective envisaged in the document. The analysis and comparison of the results provide a basis for the formulation of conclusions as to whether the cities are striving to create compact functional and spatial structures suitable for the projected demographic changes and whether the implementation of legal norms in the planning documents fulfils the purpose of their introduction.
REFERENCES
Fogel A., 2021, Bilansowanie terenów pod zabudowę na potrzeby studium – aspekty prawne, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa.
Gzell S., Wośko-Czeranowska A., Majewska A., Świeżewska K., 2011, Miasto zwarte. Problem terenów granicznych, Urbanistyka – Międzyuczelniane Zeszyty Naukowe, Warszawa.
Jeleński T., 2010, Urbanistyka i gospodarka przestrzenna. Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce, [w:] T. Bergier, J. Kronenberg (red.), Fundacja Sendzimira, Kraków, 235 – 262.
Krajowa Polityka Miejska 2023, 2015, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 19.
Maliszewski C., 2019, Analiza potrzeb i możliwości rozwoju gminy – efektywność w przeciwdziałaniu eksurbanizacji, Studia Miejskie, 33, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole, 79 – 98.
Maliszewski C., 2021, Porównanie sposobów bilansowania terenów przeznaczonych pod zabudowę na przykładzie podwarszawskiej gminy Kobyłka, Urban Development Issues, 72, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Kraków, 104 – 117.
Marsz A., 1972, Metoda obliczania pojemności rekreacyjnej ośrodków wypoczynkowych na Niżu, Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN, 12(3), Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Poznań.
Matuszko A., Zastawniak B., Przybysz-Ławnicka M., 2015, Metoda wyznaczania w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin obszarów zabudowanych, obszarów rozwoju zabudowy i obszarów o ograniczonej zabudowie, Instytut Rozwoju Miast (opracowanie niepublikowane, na zamówienie Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju), Kraków.
Matuszko A. i in., 2016, Program szkoleniowy dla pracowników administracji samorządowej z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, skrypt: Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa, Warszawa.
Matuszko A., Zastawniak B., 2020, Obliczanie zapotrzebowania na nowe tereny rozwojowe w toku sporządzania bilansu terenów – propozycje i wskazania, Urban Development Issues, 67, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Kraków, 85 – 95.
Matuszko A., Zastawniak B., 2020, Zasady sporządzania bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę, Urban Development Issues, 66, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Kraków, 135 – 142.
Matuszko A., Mikołajczyk D., Nowak K., Bąk A., 2022, Bilans i chłonność demograficzna terenów mieszkaniowych Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, Zeszyty Metropolitalne, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa–Kraków.
Mierzejewska L., 2015, Miasto zwarte, rozproszone, zrównoważone, Studia Miejskie, 19, Opole, 9 – 22.
Neuman M., 2005, The Compact City Fallacy, Journal of Planning Education and Research, 25(1), 11 – 26.
Odolecka A., 2020, Analiza potrzeb i możliwości rozwoju gminy – różnice metodyczne a wyniki analiz na wybranych przykładach, w ujęciu praktycznym i prawnym, Urban Development Issues, 68, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Kraków, 121 – 130.
OECD, 2012, Compact City Policies: A Comparative Assessment, OECD Green Growth Studies, OECD Publishing, 27 – 28.
Ogrodnik K., 2015, Idea miasta zwartego – definicja, główne założenia, aktualne praktyki, Architecture et Atribus, 4, Białystok, 35 – 42.
Polit A., 2010, Idea miasta zwartego a rzeczywistość, Czasopismo Techniczne. Architektura, 14, Kraków, 85 – 91.
Stangel M., 2013, Kształtowanie współczesnych obszarów miejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
Szpura A., 2020, Bilansowanie terenów pod zabudowę – praktyka sporządzania, Urban Development Issues, 66, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Kraków, 123–133.
Sylwestrzak J. 2009, Miasto przyszłości miastem zwartym, Kwartalnik Kultura Miasta, 1(4), 6 – 13.
Śleszyński P., Stępniak M., Mazurek D., 2018, Oszacowanie skutków presji inwestycyjnej i nadpodaży gruntów budowlanych w strefie podmiejskiej Warszawy na przykładzie gmin pasma zachodniego, Przegląd Geograficzny, 90, 2, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego,
Polska Akademia Nauk, Warszawa, 209 – 240.
Twardoch A., Bradecki T., 2017, Living in a compact city, Studia Regionalia. Journal of the Polish Academy of Sciences: Committee for Spatial Economy and Regional Planning & European Regional Science Association, (ERSA) Polish Section, 51, 2017, 17 – 31.
Uszkur A., 2022, Obszar o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej w świetle obowiązujących i nowelizowanych przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Studia Miejskie, 44, Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole, 71 – 87.
Węcławowicz-Bilska E., 2012, Miasto przyszłości – tendencje, koncepcje, realizacje, Czasopismo Techniczne. Architektura, 1, Kraków, 323 – 342.
Zakrzewska-Półtorak A., 2017, W kierunku miasta zwartego? Przemiany struktury funkcjonalno-przestrzennej jednostek urbanistycznych Wrocławia, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 490. Gospodarka miejska przyszłości. Perspektywa województwa dolnośląskiego, Wrocław, 160–169.
Akty prawne
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. z 2022 r., poz. 503, 1846, 2185, 2747, z 2023 r. poz. 553.
Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, Dz.U. z 2015 r., poz. 1777.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych, Dz.U. z 2019 r., poz. 1443.