UDI Volume 68 issue 1
|
|
|
Liliana Janik
Rola Zakrzówka jako elementu sieci zieleni miejskiej Krakowa The role of Zakrzówek quarry as an element of urban green areas system of Kraków Urban Development Issues, vol. 68(1), 91–99. https://doi.org/10.51733/udi.2020.68.08
Słowa kluczowe: zieleń miejska, system przyrodniczy miasta, Zakrzówek, system zieleni miejskiej Krakowa
Keywords: urban greenery, urban ecological system, Zakrzówek quarry, urban green areas system of Kraków |
ABSTRAKT
Tereny zieleni miejskiej odgrywają istotną rolę zarówno w kształtowaniu systemu środowiska przyrodniczego miasta, jak i w życiu mieszkańców. Ogólnodostępna zieleń miejska stanowi miejsce rekreacji i spotkań, pełni także funkcje ekologiczne, będąc środowiskiem życia wielu gatunków roślin i zwierząt, zmniejszając hałas oraz zanieczyszczenie powietrza. Celem artykułu jest przedstawienie roli krakowskiego Zakrzówka jako elementu sieci zieleni miejskiej Krakowa z uwzględnieniem uwarunkowań społecznych oraz przyrodniczych obszaru. Krakowski Zakrzówek stanowi enklawę zieleni wśród intensywnie zagospodarowanych terenów osiedla Ruczaj. Z uwagi na swój wyjątkowy charakter jest on przedmiotem zainteresowania licznych grup interesariuszy. Obszar ten pełni wiele funkcji związanych z kształtowaniem systemu przyrodniczego miasta, będąc węzłem łączącym tereny zieleni zlokalizowanej w okolicach centrum miasta z zielenią obrzeży Krakowa. Jednocześnie jest to cenny obszar ze względu na swoje walory rekreacyjno-społeczne.
Tereny zieleni miejskiej odgrywają istotną rolę zarówno w kształtowaniu systemu środowiska przyrodniczego miasta, jak i w życiu mieszkańców. Ogólnodostępna zieleń miejska stanowi miejsce rekreacji i spotkań, pełni także funkcje ekologiczne, będąc środowiskiem życia wielu gatunków roślin i zwierząt, zmniejszając hałas oraz zanieczyszczenie powietrza. Celem artykułu jest przedstawienie roli krakowskiego Zakrzówka jako elementu sieci zieleni miejskiej Krakowa z uwzględnieniem uwarunkowań społecznych oraz przyrodniczych obszaru. Krakowski Zakrzówek stanowi enklawę zieleni wśród intensywnie zagospodarowanych terenów osiedla Ruczaj. Z uwagi na swój wyjątkowy charakter jest on przedmiotem zainteresowania licznych grup interesariuszy. Obszar ten pełni wiele funkcji związanych z kształtowaniem systemu przyrodniczego miasta, będąc węzłem łączącym tereny zieleni zlokalizowanej w okolicach centrum miasta z zielenią obrzeży Krakowa. Jednocześnie jest to cenny obszar ze względu na swoje walory rekreacyjno-społeczne.
ABSTRACT
Urban green areas play an important role both in shaping the urban green areas system and in the lives of city inhabitants. Public urban greenery is a place of recreation and meetings, it also has ecological functions such as being a habitat for many species of plants and animals, reducing noise and air pollution. Zakrzówek querry is an enclave of greenery among intensively developed areas of the Ruczaj housing estate. Due to its unique character, it is the subject of interest of numerous stakeholder groups. The area performs many functions related to the shaping of the urban green areas system, being a junction connecting green areas located in the closeness of the city centre with the greenery of the periphery of Krakow. It is also a valuable area due to its recreational and social values.
Urban green areas play an important role both in shaping the urban green areas system and in the lives of city inhabitants. Public urban greenery is a place of recreation and meetings, it also has ecological functions such as being a habitat for many species of plants and animals, reducing noise and air pollution. Zakrzówek querry is an enclave of greenery among intensively developed areas of the Ruczaj housing estate. Due to its unique character, it is the subject of interest of numerous stakeholder groups. The area performs many functions related to the shaping of the urban green areas system, being a junction connecting green areas located in the closeness of the city centre with the greenery of the periphery of Krakow. It is also a valuable area due to its recreational and social values.
REFERENCES
Czerwieniec M., Lewińska J., 2000, Zieleń w mieście, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Kraków.
Drapella-Hermansdorfer A., 2008, Urbanizacja przyrody – przyroda w kompozycji obszarów zurbanizowanych, Problemy Ekologii Krajobrazu, XXI, 61–68.
Górecki J., Sermet E., 2010, Kamieniołomy Krakowa – dziedzictwo niedocenione, Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 3, 123–138.
Krauze, K., Żelewski, Ł., Włodarczyk, R., 2010, Rola Zieleni Miejskiej w Mieście Przyszłości – Błękitno-Zielona Sieć Łodzi, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Biologica et Oecologica, 5–21.
Krzyk P., 2009, Obszary rolne jako element systemu przyrodniczego miasta Krakowa, Problemy Rozwoju Miast, 6/3, 47–61.
Kudłek J., Pępkowska A., Walasz K., Weiner J., 2005, Koncepcja ochrony różnorodności biotycznej miasta Krakowa, Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kusińska E., Murzyn-Kupisz M., 2019, Możliwości rozwoju terenów rekreacyjnych na obszarze Ruczaju w Krakowie, Środowisko Mieszkaniowe = Housing Environment, 28, 72–81. https://doi.org/10.4467/25438700SM.19.032.11369.
Lubaś-Harny M., 05.02.2010, Obrońcy modraszków walczą o Zakrzówek, Gazeta Krakowska. Dostępne na: https://gazetakrakowska.pl/obroncy-modraszkow-walcza-o-zakrzowek/ar/228621/2 [data dostępu: 13.08.2020].
Michniewicz-Ankiersztajn H., 2014, Rola zieleni w kształtowaniu przestrzeni miast europejskich w kontekście jakości życia ich mieszkańców, Journal of Health Sciences, 4(13), 130–140.
Najwyższa Izba Kontroli, 2017, Zarządzanie zielenią miejską, NIK, Kraków.
Ogórek P., 26.02.2020, Radosny happening pod urzędem. Mieszkańcy walczą o Zakrzówek, Kraków.NaszeMiasto.PL. Dostępne na: https://krakow.naszemiasto.pl/radosny-happening-pod-urzedem-mieszkancy-walcza-o-zakrzowek/ar/c1-7571391 [data dostępu: 12.08.2020].
Przewoźniak M., 1991, Krajobrazowy system interakcyjny strefy nadmorskiej w Polsce, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
Rąpalski P., 08.06.2011a, Modraszek Kolektyw protest w obronie Zakrzówka przed Urzędem Miasta Krakowa, Kraków.NaszeMiasto.PL. Dostępne na: https://krakow.naszemiasto.pl/quotmodraszek-kolektywquot-protest-w-obronie-zakrzowka/ar/c1-944015 [data dostępu: 13.08.2020].
Rąpalski P., 08.06.2011b, Spór o Zakrzówek, Kraków.NaszeMiasto.PL. Dostępne na: https://krakow.naszemiasto.pl/spor-o-zakrzowek/ar/c1-942511 [data dostępu: 13.08.2020].
Rzeńca A., Rzeńca P., 2016, Miasto jako system ekologiczny, [w:] A. Rzeńca (red.), EkoMiasto#Środowisko Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 22–47. https://doi.org/10.18778/7969-576-8.02.
Sermet E., Rolka G., 2013, Pogórniczy spadek na zrębie Zakrzówka, Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 5, 329–338.
Sudra P., 2015, Usługi ekosystemowe na tle wybranych koncepcji ekologii miasta, Człowiek i Środowisko, 39(I), 61–73.
Sutkowska E., 2006, Współczesny kształt i znaczenie zieleni miejskiej jako zielonej przestrzeni publicznej w strukturze miasta – przestrzeń dla kreacji, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki I Studiów Krajobrazowych, II, 184–192.
Urząd Miasta Krakowa, 2019, Kierunki rozwoju i zarządzania terenami zieleni w Krakowie na lata 2019–2030, Wydział Kształtowania Środowiska, UM Kraków. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl/images/pliki/KRiZTZ/KRiZTZ_ROZDZIAL_VI_XII.pdf [13.08.2020].
Walasz K., 2013, Fauna, [w:] B. Degórska, M. Baścik (red.), Środowisko przyrodnicze Krakowa. Zasoby – Ochrona – Kształtowanie, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 101–109.
Walter V. Reid (red.), 2005, Millennium Ecosystem Assessment. Ecosystems and Human Well-Being: Synthesis, Island Press, Waszyngton, DC. Dostępne na: https://www.millenniumassessment.org/documents/document.356.aspx.pdf [data dostępu: 13.08.2020].
Waszkiewicz M., 2011, Zakrzówek bez cegłówek!, Dzikie Życie, 7–8, 205–206.
Akty prawne i orzecznictwo
Uchwała Nr LVIII/778/12 Rady Miasta Krakowa z dnia 10 października 2012 r. w sprawie uchwalenia Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „PARK ZAKRZÓWEK”, Dziennik Urzędowy Woj. Małopolskiego z dnia 23 października 2012 r. poz. 5215.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody, Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880.
Źródła internetowe i bazy danych
GEOPORTAL – Geoportal Infrastruktury Informacji Przestrzennej: https://www.geoportal.gov.pl/# [data dostępu: 03.08.2020].
Portal Ratujmy Zakrzówek: https://www.zakrzowek.info/ [data dostępu: 03.08.2020].
Stop siatce na Zakrzówku!: https://secure.avaaz.org/community_petitions/pl/prezydent_miasta_krakowa_rada_miasta_krakowa__stop_siatce_na_zakrzowku/ [data dostępu: 12.08.2020].
Czerwieniec M., Lewińska J., 2000, Zieleń w mieście, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Kraków.
Drapella-Hermansdorfer A., 2008, Urbanizacja przyrody – przyroda w kompozycji obszarów zurbanizowanych, Problemy Ekologii Krajobrazu, XXI, 61–68.
Górecki J., Sermet E., 2010, Kamieniołomy Krakowa – dziedzictwo niedocenione, Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 3, 123–138.
Krauze, K., Żelewski, Ł., Włodarczyk, R., 2010, Rola Zieleni Miejskiej w Mieście Przyszłości – Błękitno-Zielona Sieć Łodzi, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Biologica et Oecologica, 5–21.
Krzyk P., 2009, Obszary rolne jako element systemu przyrodniczego miasta Krakowa, Problemy Rozwoju Miast, 6/3, 47–61.
Kudłek J., Pępkowska A., Walasz K., Weiner J., 2005, Koncepcja ochrony różnorodności biotycznej miasta Krakowa, Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kusińska E., Murzyn-Kupisz M., 2019, Możliwości rozwoju terenów rekreacyjnych na obszarze Ruczaju w Krakowie, Środowisko Mieszkaniowe = Housing Environment, 28, 72–81. https://doi.org/10.4467/25438700SM.19.032.11369.
Lubaś-Harny M., 05.02.2010, Obrońcy modraszków walczą o Zakrzówek, Gazeta Krakowska. Dostępne na: https://gazetakrakowska.pl/obroncy-modraszkow-walcza-o-zakrzowek/ar/228621/2 [data dostępu: 13.08.2020].
Michniewicz-Ankiersztajn H., 2014, Rola zieleni w kształtowaniu przestrzeni miast europejskich w kontekście jakości życia ich mieszkańców, Journal of Health Sciences, 4(13), 130–140.
Najwyższa Izba Kontroli, 2017, Zarządzanie zielenią miejską, NIK, Kraków.
Ogórek P., 26.02.2020, Radosny happening pod urzędem. Mieszkańcy walczą o Zakrzówek, Kraków.NaszeMiasto.PL. Dostępne na: https://krakow.naszemiasto.pl/radosny-happening-pod-urzedem-mieszkancy-walcza-o-zakrzowek/ar/c1-7571391 [data dostępu: 12.08.2020].
Przewoźniak M., 1991, Krajobrazowy system interakcyjny strefy nadmorskiej w Polsce, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
Rąpalski P., 08.06.2011a, Modraszek Kolektyw protest w obronie Zakrzówka przed Urzędem Miasta Krakowa, Kraków.NaszeMiasto.PL. Dostępne na: https://krakow.naszemiasto.pl/quotmodraszek-kolektywquot-protest-w-obronie-zakrzowka/ar/c1-944015 [data dostępu: 13.08.2020].
Rąpalski P., 08.06.2011b, Spór o Zakrzówek, Kraków.NaszeMiasto.PL. Dostępne na: https://krakow.naszemiasto.pl/spor-o-zakrzowek/ar/c1-942511 [data dostępu: 13.08.2020].
Rzeńca A., Rzeńca P., 2016, Miasto jako system ekologiczny, [w:] A. Rzeńca (red.), EkoMiasto#Środowisko Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 22–47. https://doi.org/10.18778/7969-576-8.02.
Sermet E., Rolka G., 2013, Pogórniczy spadek na zrębie Zakrzówka, Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 5, 329–338.
Sudra P., 2015, Usługi ekosystemowe na tle wybranych koncepcji ekologii miasta, Człowiek i Środowisko, 39(I), 61–73.
Sutkowska E., 2006, Współczesny kształt i znaczenie zieleni miejskiej jako zielonej przestrzeni publicznej w strukturze miasta – przestrzeń dla kreacji, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki I Studiów Krajobrazowych, II, 184–192.
Urząd Miasta Krakowa, 2019, Kierunki rozwoju i zarządzania terenami zieleni w Krakowie na lata 2019–2030, Wydział Kształtowania Środowiska, UM Kraków. Dostępne na: https://zzm.krakow.pl/images/pliki/KRiZTZ/KRiZTZ_ROZDZIAL_VI_XII.pdf [13.08.2020].
Walasz K., 2013, Fauna, [w:] B. Degórska, M. Baścik (red.), Środowisko przyrodnicze Krakowa. Zasoby – Ochrona – Kształtowanie, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 101–109.
Walter V. Reid (red.), 2005, Millennium Ecosystem Assessment. Ecosystems and Human Well-Being: Synthesis, Island Press, Waszyngton, DC. Dostępne na: https://www.millenniumassessment.org/documents/document.356.aspx.pdf [data dostępu: 13.08.2020].
Waszkiewicz M., 2011, Zakrzówek bez cegłówek!, Dzikie Życie, 7–8, 205–206.
Akty prawne i orzecznictwo
Uchwała Nr LVIII/778/12 Rady Miasta Krakowa z dnia 10 października 2012 r. w sprawie uchwalenia Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru „PARK ZAKRZÓWEK”, Dziennik Urzędowy Woj. Małopolskiego z dnia 23 października 2012 r. poz. 5215.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody, Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880.
Źródła internetowe i bazy danych
GEOPORTAL – Geoportal Infrastruktury Informacji Przestrzennej: https://www.geoportal.gov.pl/# [data dostępu: 03.08.2020].
Portal Ratujmy Zakrzówek: https://www.zakrzowek.info/ [data dostępu: 03.08.2020].
Stop siatce na Zakrzówku!: https://secure.avaaz.org/community_petitions/pl/prezydent_miasta_krakowa_rada_miasta_krakowa__stop_siatce_na_zakrzowku/ [data dostępu: 12.08.2020].