Marek Grochowicz
Sytuacja branży gastronomicznej w pierwszych miesiącach trwania pandemii COVID-19 na przykładzie Krakowa Situation of the gastronomy industry in the first months of the pandemic on the Krakow example Urban Development Issues, vol. 67, 5–16 DOI: 10.2478/udi-2020-0029
Słowa kluczowe: gastronomia, urban resilience, Kraków, pandemia COVID-19, dzielnica śródmiejska
Keywords: gastronomy, urban resilience, Krakow, pandemic COVID-19, historic downtown district |
ABSTRAKT
Branża gastronomiczna była jedną z lepiej prosperujących gałęzi usługowych w dzielnicach śródmiejskich. W momencie pojawienia się pandemii COVID-19 sytuacja ta uległa szybkiej zmianie i ukazała brak odporności tego sektora na podobne wstrząsy. Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie kondycji branży gastronomicznej w centrach miast w pierwszych miesiącach trwania pandemii COVID-19. Badania terenowe zostały przeprowadzone w okresie maj – sierpień 2020 r. w Krakowie i obejmowały obszar historycznego centrum tego miasta (Stare Miasto i Kazimierz). W trakcie zamrożenia gospodarki, część branży gastronomicznej działała na wynos lub z dostawą, w większym stopniu na Kazimierzu (39% lokali) niż na Starym Mieście (zaledwie 26,5% lokali), gdzie spora część lokali od lat nastawiona jest na turystów. W Krakowie w porównaniu z innymi miastami na świecie, ograniczenia przestały obowiązywać już 18 maja 2020 r, w związku z czym, w sezonie wakacyjnym zdecydowana większość lokali zaczęła normalnie działać a liczba podmiotów, które nie zostały ponownie otworzone była mniejsza niż 10%. Z badań i obserwacji wynika jasno, że lokale, które nie były nastawione na turystów, mają wyższej jakości usługi, posiadają letni ogródek i oferują szerszy zakres usług (napoje alkoholowe, lunch) mają znacznie większe szanse na przetrwanie pandemii COVID-19, jak i innych podobnych załamań w przyszłości.
Branża gastronomiczna była jedną z lepiej prosperujących gałęzi usługowych w dzielnicach śródmiejskich. W momencie pojawienia się pandemii COVID-19 sytuacja ta uległa szybkiej zmianie i ukazała brak odporności tego sektora na podobne wstrząsy. Niniejsze opracowanie ma na celu przedstawienie kondycji branży gastronomicznej w centrach miast w pierwszych miesiącach trwania pandemii COVID-19. Badania terenowe zostały przeprowadzone w okresie maj – sierpień 2020 r. w Krakowie i obejmowały obszar historycznego centrum tego miasta (Stare Miasto i Kazimierz). W trakcie zamrożenia gospodarki, część branży gastronomicznej działała na wynos lub z dostawą, w większym stopniu na Kazimierzu (39% lokali) niż na Starym Mieście (zaledwie 26,5% lokali), gdzie spora część lokali od lat nastawiona jest na turystów. W Krakowie w porównaniu z innymi miastami na świecie, ograniczenia przestały obowiązywać już 18 maja 2020 r, w związku z czym, w sezonie wakacyjnym zdecydowana większość lokali zaczęła normalnie działać a liczba podmiotów, które nie zostały ponownie otworzone była mniejsza niż 10%. Z badań i obserwacji wynika jasno, że lokale, które nie były nastawione na turystów, mają wyższej jakości usługi, posiadają letni ogródek i oferują szerszy zakres usług (napoje alkoholowe, lunch) mają znacznie większe szanse na przetrwanie pandemii COVID-19, jak i innych podobnych załamań w przyszłości.
ABSTRACT
The gastronomy industry was one of the most prosperous service branches in historic downtown districts. When the COVID-19 pandemic started, this situation changed quickly and showed the lack of resistance of this sector to such shocks. The following study is intended to present the condition of gastronomy in city centers in the first months of the COVID-19 pandemic. A field research was conducted in the period of May through August 2020 in Krakow and covered the area of the historical center (Old Town and Kazimierz). During the freezing of the economy, part of the gastronomy operated on take-away or delivery, to a greater extent in Kazimierz (39% of the premises) than in the Old Town (only 26.5% of the premises), where a large part of the premises have been focusing on tourists for years. In Krakow, in comparison to other cities in the world, the restrictions ceased to apply as early as May 18, 2020, so during the holiday season, the vast majority of establishments started to operate normally and the number of those that were not opened was less than 10%. The research and observations clearly show that the premises that were not tourist-oriented, have a higher quality of services, have a summer garden, and offer a wide range of services (alcoholic beverages, lunch) stand a much better chance to survive the COVID-19 pandemic and other similar breakdowns in the future.
The gastronomy industry was one of the most prosperous service branches in historic downtown districts. When the COVID-19 pandemic started, this situation changed quickly and showed the lack of resistance of this sector to such shocks. The following study is intended to present the condition of gastronomy in city centers in the first months of the COVID-19 pandemic. A field research was conducted in the period of May through August 2020 in Krakow and covered the area of the historical center (Old Town and Kazimierz). During the freezing of the economy, part of the gastronomy operated on take-away or delivery, to a greater extent in Kazimierz (39% of the premises) than in the Old Town (only 26.5% of the premises), where a large part of the premises have been focusing on tourists for years. In Krakow, in comparison to other cities in the world, the restrictions ceased to apply as early as May 18, 2020, so during the holiday season, the vast majority of establishments started to operate normally and the number of those that were not opened was less than 10%. The research and observations clearly show that the premises that were not tourist-oriented, have a higher quality of services, have a summer garden, and offer a wide range of services (alcoholic beverages, lunch) stand a much better chance to survive the COVID-19 pandemic and other similar breakdowns in the future.
REFERENCES
Arak: kryzys gospodarczy spowodowany koronawirusem jest jak sepsa., 3.06.2020, Gazeta Prawna. Biznes.
Dostępne na: https://www.pb.pl/arak-kryzys-gospodarczy-spowodowany-koronawirusem-jest-jak-sepsa-992947 [data dostępu: 5.10.2020].
Avanessian L., 19.06.2020, Restaurant Reopenings – Barcelona, Spain, Emerging.
Dostępne na: https://emerging.com/restaurant-reopenings-barcelona-spain-2/ [data dostępu: 3.09.2020].
Benayas V. T., 4.08.2020. Madrid to restrict numbers at social events and increase distancing in bars and restaurants.
Dostępna na: https://english.elpais.com/society/2020-09-04/madrid-will-restrict-numbers-at-social-meetings-and-events-and-increase-social-distancin-
g-in-bars-and-restaurants.html?rel=lom [data dostępu: 3.09.2020].
Cave J., & Dredge D., 2020, Regenerative tourism needs diverse economic practices, Tourism Geographies, 22(3), 503-513,
DOI: 10.1080/14616688.2020.1768434
Conradis B., 15.03.2020, Illinois, Ohio closing all bars, restaurants in response to coronavirus, The Hill.
Dostępne na: https://thehill.com/policy/healthcare/487684-illinois-ohio-closing-all-bars-restaurants-in-response-to-coronavirus
[data dostępu: 27.08.2020].
Dołącz do naszej akcji #Wspieramy Lokalny Biznes!, 30.03.2020., Gazeta Krakowska.
Dostępne na: https://gazetakrakowska.pl/dolacz--do-naszej-akcji-wspieramy-lokalny-biznes/ar/c3-14888855 [data dostępu: 3.09.2020].
Fantozzi A., 21.08.2020, New York City restaurants demand immediate return to indoor dining; Mayor de Blasio says ‘there’s no timeline’ on reopening dining rooms. Dostępne na: https://www.nrn.com/news/new-york-city-restaurants-demand-immediate-return-indoor-dining-mayor-de-blasio-says-there-s-no [data dostępu: 1.09.2020].
Faranda D., & Alberti T., 2020, Modelling the second wave of COVID-19 infections in France and Italy via a Stochastic SEIR model. arXiv preprint arXiv:2006.05081.
Florida R., 2017, The new urban crisis: How our cities are increasing inequality, deepening segregation, and failing the middle class-and what we can do about it, Basic Books, New York.
Grabiński T., Borkowski K., Seweryn R., Wilkońska A., Mazanek L., 2011, Ruch turystyczny w Krakowie w 2011 roku. Raport końcowy, Małopolska Organizacja Turystyczna, Kraków.
Grochowicz M., Salata-Kochanowski P., 2020, Działania miast podczas pandemii, Raport, Obserwatorium Polityki Miejskiej, Kraków.
Grochowicz, M., 2019, Konflikty przestrzenne wokół placu Nowego na krakowskim Kazimierzu, [w:] Ł. Fiedeń, K. Anielska (red.), Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii, tom 7, IGiGP UJ, Kraków, 83–102.
Güell O., 24.08.2020, Why is Spain being hit again by the coronavirus pandemic?
Dostępne na: https://english.elpais.com/society/2020-08-24/why-is-spain-being-hit-again-by-the-coronavirus--pandemic.html [data dostępu: 2.09.2020].
Hawkins A., 6.08.2020, Uber continues to hemorrhage cash during the pandemic despite growth in delivery.
Dostępne na: https://www.theverge.com/2020/8/6/21357745/uber-q2-2020-earnings-ride-eats--loss-coronavirus [data dostępu: 2.09.2020].
Hlavackova M., 2020, Impact of COVID-19 on the Czech Tourism and Food Service Sectors, Report, Foreign Agricultural Service.
Holly P., 20.03.2020, Restaurants pivot to groceries and meal kits to save business during the COVID-19 pandemic.
Dostępne na: https://www.nrn.com/delivery-takeout-solutions/restaurants-pivot-groceries-and-meal-kits-save-business-during-covid-19
[data dostępu: 2.09.2020].
Kaszuba-Janus M., 24.03.2020, 67 proc. firm i lokali z branży gastronomicznej i eventowej całkowicie wstrzymało działalność,
Dostępne na: https://www.horecanet.pl/67-proc-firm-i-lokali-z-branzy-gastronomicznej-i-eventowej-calkowicie-wstrzymalo-dzialalnosc/
[data dostępu: 2.09.2020].
Kruczek Z., Mazanek L., 2019, Krakow as a Tourist Metropolitan Area. Impact of Tourism on the Economy of the City, Studia Periegetica, 2 (26) Multidimensionality of Tourism in Metropolitan Areas, 25–41.
Kursa M., 12.05.2020, Odmrażanie krakowskiej gospodarki. Ogródki kawiarniane na całym Rynku?
Dostępne na: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,25936448,ogrodki-na-calej-plycie.html [data dostępu: 1.09.2020].
McCarthy K., 25.07.2020, Nearly 16,000 restaurants have closed permanently due to the pandemic, Yelp data shows.
Dostępne na: https://abcnews.go.com/Business/16000-restaurants-closed-permanently-due-pandemic-yelp-data/story?id=71943970
[data dostępu: 2.09.2020].
Molla R., 16.03.2020, Chart: How coronavirus is devastating the restaurant business, Vox. Com.
Dostępne na: https://www.vox.com/recode/2020/3/16/21181556/coronavirus-chart-restaurant-business--local [data dostępu: 1.09.2020].
Murzyn-Kupisz M., Działek J., 2017, Artyści w przestrzeni miejskiej Krakowa i Katowic, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
No surprise, tourists visiting Prague fell by 94% in the second quarter, 7.08.2020, Prague Resident.
Dostępne na: https://www.pragueresident.com/no-surprise-tourists-visiting-prague-fell-by-94-in-the--second-quarter/ [data dostępu: 3.09.2020].
Ogórek P., 23.10.2020, Krakowowi brakuje pieniędzy na wszystkie inwestycje. Wielka dziura budżetowa? Które inwestycje są zagrożone?
Dostępne na: https://krakow.naszemiasto.pl/krakowowi-brakuje-pieniedzy-na-wszystkie-inwestycje-wielka/ar/c3-7394354 [data dostępu: 24.10.2020].
Paczos W., 31.03.2020, Wpływ pandemii na gospodarkę, prezentacja dla Collegium Civitas.
Dostępne na: https://www.facebook.com/watch/live/?v=660402808124271&ref=watch_permalink [data dostępu: 3.09.2020].
Pawlusiński R., 2020, Gospodarka nocna w Krakowie w fazie wychodzenia z obostrzeń związanych z pandemią koronawirusa COVID-19, Urząd Miasta Krakowa, Kraków.
PIE: obroty branży gastronomicznej spadły nawet o 90 proc, 16.04.2020, Puls Biznesu.
Dostępne na: https://www.pb.pl/pie-obroty-branzy-gastronomicznej-spadly-nawet-o-90-proc-988476 [data dostępu: 25.08.2020].
Prezydent Krakowa wprowadza program Pauza, 17.03.2020., Krakow.pl.
Dostępne na: https://www.krakow.pl/aktualnosci/238233,26,komunikat,prezydent_krakowa_wprowadza_program__pauza_.html
[data dostępu: 1.09.2020].
Raymond J., 11.08.2020, Tourism in the Czech Republic has dropped over 80% due to COVID-19 pandemic, Prague hit hardest.
Dostępne na: https://news.expats.cz/czech-tourism/tourism-in-the-czech-republic-has-dropped-over-80-due-to-covid-19-pandemic-prague--hit-hardest/ [data dostępu: 3.09.2020].
Ruggless R., 22.07.2020. Restaurant closure predictions cover the waterfront.
Dostępne na: https://www.restaurant-hospitality.com/operations/restaurant-closure-predictions-cover-waterfront [data dostępu: 1.09.2020].
Severson K., Yaffe-Bellany D., 20.03.2020, Independent Restaurants Brace for the Unknown, The New York Times.
Dostępne na: https://www.nytimes.com/2020/03/20/dining/local-restaurants-coronavirus.html [data dostępu: 2.09.2020].
Siwek A., 27.05.2020, Od 30 maja koniec limitów osób w restauracjach – kolejne obostrzenia zniesione.
Dostępne na: https://posbistro.com/blog/pl/od-30-maja-koniec-limitow-osob-w-restauracjach-kolejne-obostrzenia-zniesione/ [data dostępu: 1.09.2020].
Siwek A., 9.04.2020, Rząd rozszerza Tarczę Antykryzysową – nowe rozwiązania dla przedsiębiorców.
Dostępne na: https://posbistro.com/blog/pl/rzad-rozszerza-tarcze-antykryzysowa-nowe-rozwiazania-dla-przedsiebiorcow/ [data dostępu: 1.09.2020].
Tizard W., 31.07.2020, Huge hangover as Czech beer sector’s revenues drop €179m amid pandemic.
Dostępne na: https://www.euronews.com/2020/07/31/huge-hangover-as-czech-beer-sector-s-revenues-drop-179m-amid-pandemic
[data dostępu: 3.09.2020].
Trwa akcja „Bądź turystą w swoim mieście – zwiedzaj Kraków”, 21.05.2020, Krakow.pl.
Dostępne na: https://www.krakow.pl/aktualnosci/239609,33,komunikat,rusza_program__badz_turysta_w_swoim_miescie___zwiedzaj_krakow_.html [data dostępu: 2.09.2020].
World Tourism Organization, 2020, UNWTO world tourism barometer, 18(5).
Wsparcia dla krakowskich przedsiębiorców ciąg dalszy, 8.08.2020, Krakow.pl.
Dostępne na: https://www.krakow.pl/aktualnosci/241119,32,komunikat,_wsparcia_dla_krakowskich_przedsiebiorcow_ciag_dalszy.html
[data dostępu: 1.09.2020].
Zmyślony P., Kowalczyk-Anioł J., 2019, Urban tourism hypertrophy: who should deal with it? The case of Krakow (Poland). International Journal of Tourism Cities.
Akty prawne i orzecznictwa
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, Dz.U. z 2020 r. poz. 1356.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, Dz.U. z 2020 r. poz. 433.
Źródła internetowe i bazy danych
FlightRadar24: https://www.flightradar24.com/48.24,20.48/5 [data dostępu: 5.09.2020].
Historical Cities 3.0, https://historicalcity.eu/ [data dostępu: 28.08.2020].
Worldometers: http://www.worldometers.info/coronavirus/ [data dostępu: 1.09.2020].
Arak: kryzys gospodarczy spowodowany koronawirusem jest jak sepsa., 3.06.2020, Gazeta Prawna. Biznes.
Dostępne na: https://www.pb.pl/arak-kryzys-gospodarczy-spowodowany-koronawirusem-jest-jak-sepsa-992947 [data dostępu: 5.10.2020].
Avanessian L., 19.06.2020, Restaurant Reopenings – Barcelona, Spain, Emerging.
Dostępne na: https://emerging.com/restaurant-reopenings-barcelona-spain-2/ [data dostępu: 3.09.2020].
Benayas V. T., 4.08.2020. Madrid to restrict numbers at social events and increase distancing in bars and restaurants.
Dostępna na: https://english.elpais.com/society/2020-09-04/madrid-will-restrict-numbers-at-social-meetings-and-events-and-increase-social-distancin-
g-in-bars-and-restaurants.html?rel=lom [data dostępu: 3.09.2020].
Cave J., & Dredge D., 2020, Regenerative tourism needs diverse economic practices, Tourism Geographies, 22(3), 503-513,
DOI: 10.1080/14616688.2020.1768434
Conradis B., 15.03.2020, Illinois, Ohio closing all bars, restaurants in response to coronavirus, The Hill.
Dostępne na: https://thehill.com/policy/healthcare/487684-illinois-ohio-closing-all-bars-restaurants-in-response-to-coronavirus
[data dostępu: 27.08.2020].
Dołącz do naszej akcji #Wspieramy Lokalny Biznes!, 30.03.2020., Gazeta Krakowska.
Dostępne na: https://gazetakrakowska.pl/dolacz--do-naszej-akcji-wspieramy-lokalny-biznes/ar/c3-14888855 [data dostępu: 3.09.2020].
Fantozzi A., 21.08.2020, New York City restaurants demand immediate return to indoor dining; Mayor de Blasio says ‘there’s no timeline’ on reopening dining rooms. Dostępne na: https://www.nrn.com/news/new-york-city-restaurants-demand-immediate-return-indoor-dining-mayor-de-blasio-says-there-s-no [data dostępu: 1.09.2020].
Faranda D., & Alberti T., 2020, Modelling the second wave of COVID-19 infections in France and Italy via a Stochastic SEIR model. arXiv preprint arXiv:2006.05081.
Florida R., 2017, The new urban crisis: How our cities are increasing inequality, deepening segregation, and failing the middle class-and what we can do about it, Basic Books, New York.
Grabiński T., Borkowski K., Seweryn R., Wilkońska A., Mazanek L., 2011, Ruch turystyczny w Krakowie w 2011 roku. Raport końcowy, Małopolska Organizacja Turystyczna, Kraków.
Grochowicz M., Salata-Kochanowski P., 2020, Działania miast podczas pandemii, Raport, Obserwatorium Polityki Miejskiej, Kraków.
Grochowicz, M., 2019, Konflikty przestrzenne wokół placu Nowego na krakowskim Kazimierzu, [w:] Ł. Fiedeń, K. Anielska (red.), Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii, tom 7, IGiGP UJ, Kraków, 83–102.
Güell O., 24.08.2020, Why is Spain being hit again by the coronavirus pandemic?
Dostępne na: https://english.elpais.com/society/2020-08-24/why-is-spain-being-hit-again-by-the-coronavirus--pandemic.html [data dostępu: 2.09.2020].
Hawkins A., 6.08.2020, Uber continues to hemorrhage cash during the pandemic despite growth in delivery.
Dostępne na: https://www.theverge.com/2020/8/6/21357745/uber-q2-2020-earnings-ride-eats--loss-coronavirus [data dostępu: 2.09.2020].
Hlavackova M., 2020, Impact of COVID-19 on the Czech Tourism and Food Service Sectors, Report, Foreign Agricultural Service.
Holly P., 20.03.2020, Restaurants pivot to groceries and meal kits to save business during the COVID-19 pandemic.
Dostępne na: https://www.nrn.com/delivery-takeout-solutions/restaurants-pivot-groceries-and-meal-kits-save-business-during-covid-19
[data dostępu: 2.09.2020].
Kaszuba-Janus M., 24.03.2020, 67 proc. firm i lokali z branży gastronomicznej i eventowej całkowicie wstrzymało działalność,
Dostępne na: https://www.horecanet.pl/67-proc-firm-i-lokali-z-branzy-gastronomicznej-i-eventowej-calkowicie-wstrzymalo-dzialalnosc/
[data dostępu: 2.09.2020].
Kruczek Z., Mazanek L., 2019, Krakow as a Tourist Metropolitan Area. Impact of Tourism on the Economy of the City, Studia Periegetica, 2 (26) Multidimensionality of Tourism in Metropolitan Areas, 25–41.
Kursa M., 12.05.2020, Odmrażanie krakowskiej gospodarki. Ogródki kawiarniane na całym Rynku?
Dostępne na: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,25936448,ogrodki-na-calej-plycie.html [data dostępu: 1.09.2020].
McCarthy K., 25.07.2020, Nearly 16,000 restaurants have closed permanently due to the pandemic, Yelp data shows.
Dostępne na: https://abcnews.go.com/Business/16000-restaurants-closed-permanently-due-pandemic-yelp-data/story?id=71943970
[data dostępu: 2.09.2020].
Molla R., 16.03.2020, Chart: How coronavirus is devastating the restaurant business, Vox. Com.
Dostępne na: https://www.vox.com/recode/2020/3/16/21181556/coronavirus-chart-restaurant-business--local [data dostępu: 1.09.2020].
Murzyn-Kupisz M., Działek J., 2017, Artyści w przestrzeni miejskiej Krakowa i Katowic, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
No surprise, tourists visiting Prague fell by 94% in the second quarter, 7.08.2020, Prague Resident.
Dostępne na: https://www.pragueresident.com/no-surprise-tourists-visiting-prague-fell-by-94-in-the--second-quarter/ [data dostępu: 3.09.2020].
Ogórek P., 23.10.2020, Krakowowi brakuje pieniędzy na wszystkie inwestycje. Wielka dziura budżetowa? Które inwestycje są zagrożone?
Dostępne na: https://krakow.naszemiasto.pl/krakowowi-brakuje-pieniedzy-na-wszystkie-inwestycje-wielka/ar/c3-7394354 [data dostępu: 24.10.2020].
Paczos W., 31.03.2020, Wpływ pandemii na gospodarkę, prezentacja dla Collegium Civitas.
Dostępne na: https://www.facebook.com/watch/live/?v=660402808124271&ref=watch_permalink [data dostępu: 3.09.2020].
Pawlusiński R., 2020, Gospodarka nocna w Krakowie w fazie wychodzenia z obostrzeń związanych z pandemią koronawirusa COVID-19, Urząd Miasta Krakowa, Kraków.
PIE: obroty branży gastronomicznej spadły nawet o 90 proc, 16.04.2020, Puls Biznesu.
Dostępne na: https://www.pb.pl/pie-obroty-branzy-gastronomicznej-spadly-nawet-o-90-proc-988476 [data dostępu: 25.08.2020].
Prezydent Krakowa wprowadza program Pauza, 17.03.2020., Krakow.pl.
Dostępne na: https://www.krakow.pl/aktualnosci/238233,26,komunikat,prezydent_krakowa_wprowadza_program__pauza_.html
[data dostępu: 1.09.2020].
Raymond J., 11.08.2020, Tourism in the Czech Republic has dropped over 80% due to COVID-19 pandemic, Prague hit hardest.
Dostępne na: https://news.expats.cz/czech-tourism/tourism-in-the-czech-republic-has-dropped-over-80-due-to-covid-19-pandemic-prague--hit-hardest/ [data dostępu: 3.09.2020].
Ruggless R., 22.07.2020. Restaurant closure predictions cover the waterfront.
Dostępne na: https://www.restaurant-hospitality.com/operations/restaurant-closure-predictions-cover-waterfront [data dostępu: 1.09.2020].
Severson K., Yaffe-Bellany D., 20.03.2020, Independent Restaurants Brace for the Unknown, The New York Times.
Dostępne na: https://www.nytimes.com/2020/03/20/dining/local-restaurants-coronavirus.html [data dostępu: 2.09.2020].
Siwek A., 27.05.2020, Od 30 maja koniec limitów osób w restauracjach – kolejne obostrzenia zniesione.
Dostępne na: https://posbistro.com/blog/pl/od-30-maja-koniec-limitow-osob-w-restauracjach-kolejne-obostrzenia-zniesione/ [data dostępu: 1.09.2020].
Siwek A., 9.04.2020, Rząd rozszerza Tarczę Antykryzysową – nowe rozwiązania dla przedsiębiorców.
Dostępne na: https://posbistro.com/blog/pl/rzad-rozszerza-tarcze-antykryzysowa-nowe-rozwiazania-dla-przedsiebiorcow/ [data dostępu: 1.09.2020].
Tizard W., 31.07.2020, Huge hangover as Czech beer sector’s revenues drop €179m amid pandemic.
Dostępne na: https://www.euronews.com/2020/07/31/huge-hangover-as-czech-beer-sector-s-revenues-drop-179m-amid-pandemic
[data dostępu: 3.09.2020].
Trwa akcja „Bądź turystą w swoim mieście – zwiedzaj Kraków”, 21.05.2020, Krakow.pl.
Dostępne na: https://www.krakow.pl/aktualnosci/239609,33,komunikat,rusza_program__badz_turysta_w_swoim_miescie___zwiedzaj_krakow_.html [data dostępu: 2.09.2020].
World Tourism Organization, 2020, UNWTO world tourism barometer, 18(5).
Wsparcia dla krakowskich przedsiębiorców ciąg dalszy, 8.08.2020, Krakow.pl.
Dostępne na: https://www.krakow.pl/aktualnosci/241119,32,komunikat,_wsparcia_dla_krakowskich_przedsiebiorcow_ciag_dalszy.html
[data dostępu: 1.09.2020].
Zmyślony P., Kowalczyk-Anioł J., 2019, Urban tourism hypertrophy: who should deal with it? The case of Krakow (Poland). International Journal of Tourism Cities.
Akty prawne i orzecznictwa
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, Dz.U. z 2020 r. poz. 1356.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego, Dz.U. z 2020 r. poz. 433.
Źródła internetowe i bazy danych
FlightRadar24: https://www.flightradar24.com/48.24,20.48/5 [data dostępu: 5.09.2020].
Historical Cities 3.0, https://historicalcity.eu/ [data dostępu: 28.08.2020].
Worldometers: http://www.worldometers.info/coronavirus/ [data dostępu: 1.09.2020].