UDI Volume 71 (Wrzesień/September 2021) |
|
|
Katarzyna Spadło
Skuteczność procesów rewitalizacji w Polsce – doświadczenie czy wyzwanie? Effectiveness of revitalisation processes in Poland – an experience or a challenge Urban Development Issues, vol. 71, 5–15. https://doi.org/10.51733/udi.2021.71.01
Słowa kluczowe: rewitalizacja, odnowa miast, rozwój lokalny, monitorowanie rewitalizacji, skuteczność procesu rewitalizacji
Keywords: revitalisation, urban renewal, local development, monitoring of revitalisation, effectiveness of revitalisation process |
ABSTRAKT
Upowszechnienie polityki rewitalizacyjnej w polskich gminach spowodowało wyjątkową koncentrację interwencji publicznej na obszarach skierowanych do odnowy. Zaangażowanie do finansowania procesów rewitalizacji znacznych środków publicznych, skierowanych na poprawę sytuacji wybranych grup mieszkańców, rodzi pytania o efekty realizowanej polityki. Uruchomienie procesów zrównoważonego rozwoju wobec najbardziej zdegradowanych fragmentów gminy wymaga precyzyjnie dobranej interwencji odpowiedniej do skali wyzwań. Rosnące zapotrzebowanie na finansowanie rewitalizacji ze środków publicznych wywołuje konieczność większego zorientowania tej polityki na rezultaty. W artykule została podjęta próba oceny skuteczności procesów rewitalizacji realizowanych przez samorządy lokalne w latach 2014–2020 w odniesieniu do postępu we wdrażaniu zaplanowanych działań. Cele badawcze obejmują identyfikację uwarunkowań wpływających na stan realizacji procesów odnowy polskich gmin, a także zaprezentowanie kontekstu lokalnego na przykładzie studium przypadku Włocławka.
Upowszechnienie polityki rewitalizacyjnej w polskich gminach spowodowało wyjątkową koncentrację interwencji publicznej na obszarach skierowanych do odnowy. Zaangażowanie do finansowania procesów rewitalizacji znacznych środków publicznych, skierowanych na poprawę sytuacji wybranych grup mieszkańców, rodzi pytania o efekty realizowanej polityki. Uruchomienie procesów zrównoważonego rozwoju wobec najbardziej zdegradowanych fragmentów gminy wymaga precyzyjnie dobranej interwencji odpowiedniej do skali wyzwań. Rosnące zapotrzebowanie na finansowanie rewitalizacji ze środków publicznych wywołuje konieczność większego zorientowania tej polityki na rezultaty. W artykule została podjęta próba oceny skuteczności procesów rewitalizacji realizowanych przez samorządy lokalne w latach 2014–2020 w odniesieniu do postępu we wdrażaniu zaplanowanych działań. Cele badawcze obejmują identyfikację uwarunkowań wpływających na stan realizacji procesów odnowy polskich gmin, a także zaprezentowanie kontekstu lokalnego na przykładzie studium przypadku Włocławka.
ABSTRACT
The popularisation of renewal policies, popularly referred to as ‘revitalisation’, in Polish municipalities has led to an exceptional concentration of public intervention in areas designated for regeneration. Engaging large public funds for revitalisation with a view to improving the situation of selected groups of residents raises questions about the effectiveness of the policies that are implemented. Launching sustainable development processes for the most degraded parts of a municipality requires a precisely selected intervention corresponding to the scale of the challenges. The growing demand for public funds for revitalisation requires regeneration policies to be made more results-oriented. The article attempts to evaluate the effectiveness of revitalisation processes implemented by local governments in the years 2014–2020 by reference to the progress actually made in the planned activities. The purpose of the research is to identify the determinants of progress in the completion of revitalisation processes in Polish municipalities, as well as to shed light on local contexts through a case study of Włocławek.
The popularisation of renewal policies, popularly referred to as ‘revitalisation’, in Polish municipalities has led to an exceptional concentration of public intervention in areas designated for regeneration. Engaging large public funds for revitalisation with a view to improving the situation of selected groups of residents raises questions about the effectiveness of the policies that are implemented. Launching sustainable development processes for the most degraded parts of a municipality requires a precisely selected intervention corresponding to the scale of the challenges. The growing demand for public funds for revitalisation requires regeneration policies to be made more results-oriented. The article attempts to evaluate the effectiveness of revitalisation processes implemented by local governments in the years 2014–2020 by reference to the progress actually made in the planned activities. The purpose of the research is to identify the determinants of progress in the completion of revitalisation processes in Polish municipalities, as well as to shed light on local contexts through a case study of Włocławek.
REFERENCES
Alexander E., 2006, Problems and prospects: Dilemmas in evaluation and directions for the future, [w:] E. Alexander (red.), Evaluation and Planning, Evolution and Prospects, Ashgate, Aldershot, 267–276.
Armstrong A., Bourne M., Dussuyer I., 2002, Difficulties of developing and using social indicators to evaluate government programs: A critical review, Międzynarodowa Konferencja Australijskiego Towarzystwa Ewaluacyjnego, materiały pokonferencyjne, , Wollongong 2002. Dostępne na: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.197.8606&rep=rep1&type=pdf [data dostępu: 15.08.2021].
Bressers H.Th.A., O’Toole L.J., 1998, The Selection of Policy Instruments: a Network‑based Perspective, Journal of Public Policy, 18(3), 213–239. https://doi.org/10.1017/s0143814x98000117.
Czochański J.T. (red.), 2013, Monitoring rozwoju regionalnego. Aspekty metodologiczne i implementacyjne, Studia KPZK PAN, tom CXLIX, Warszawa. Dostępne na: https://journals.pan.pl/skpzk/111670 [data dostępu: 15.08.2021].
Dunn E.C., 2008, Prywatyzując Polskę, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
European Commission, 2011, Outcome Indicators and Targets. Towards a New System of Monitoring and Evaluation in EU Cohesion Policy, Rzym. Dostępne na: https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/evaluation/doc/performance/outcome_indicators_en.pdf [data dostępu: 11.07.2021].
Jadach-Sepioło A. (red.), 2020, Badanie systemu zarządzania i wdrażania procesów rewitalizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, ECORYS na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa.
Jordan A., Benson D., Wurzel R., Zito A., 2011, Policy Instruments in Practice, [w:] J.S. Dryzek, R.B. Norgaard (red.), The Oxford Handbook of Climate Change and Society, Oxford University Press, Oxford, 536–549.
Kaczmarek, S., 2015, Skuteczność procesu rewitalizacji. Uwarunkowania, mierniki, perspektywy, Studia Miejskie, 17, 27-35. Dostępne na: http://www.studiamiejskie.uni.opole.pl/wp-content/uploads/2016/05/S_Miejskie_17_2015-Kaczmarek.pdf [data dostępu: 15.08.2021].
Laurian L., Day M., Berke P., Ericksen N., Backhurst M., Crawford M., Dixon J., 2004, Evaluating plan implementation: A conformance-based methodology, Journal of the American Planning Association, 70(4), 471–480. https://doi.org/10.1080/01944360408976395.
McDonnell L.M., Elmore R.F., 1987, Getting the Job Done: Alternative Policy Instruments, Educational Evaluation and Policy Analysis, 9(2), 133–152. https://doi.org/10.3102/01623737009002133.
Najwyższa Izba Kontroli (NIK), 2016, Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miast, Informacja o wynikach kontroli, Warszawa. Dostępne na: https://www.nik.gov.pl/plik/id,11869,v,artykul_13390.pdf [data dostępu: 11.07.2021].
Moraczewska B., Chełminiak A., Chojecka-Idryan J., Daniewski Ł., Rykowska M., Spadło K. (przy współpracy zespołu Instytutu Rozwoju Miast i Regionów w składzie: Spadło K., Tomczyk E., Krystek-Kucewicz B., Ogrodowski J., Jadach-Sepioło J.), 2019, Narzędziownik, czyli ścieżki realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Włocławek na lata 2018-2028, UM Włocławek, Włocławek. Dostępne na: http://rewitalizacja.wloclawek.eu/media/download/narzedziownik/5d5278b49a113_narzedziownik.pdf [data dostępu: 15.08.2021].
Purgat A., Reszel A., 1997, Zarządzanie gminą w teorii i praktyce. Poradnik, Zachodnie Centrum Organizacji, Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny (GUS), 2018, Rewitalizacja w gminie – cykliczne badanie roczne realizowane przez GUS wśród wszystkich gmin w Polsce, wynikające z Programu Badań Statystycznych Statystki Publicznej (edycja 2018 r.), GUS, Warszawa.
Spadło K., Jadach-Sepioło A., 2020, Analiza programów rewitalizacji funkcjonujących w województwie opolskim w latach 2014-2020, Instytut Rozwoju Miast i Regionów na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, Warszawa.
Zybała A., 2014, Wokół potrzeby modernizacji struktury instrumentów polityki publicznej, Studia z Polityki Publicznej, 1(1), 33–55. https://doi.org/10.33119/kszpp.2014.1.2.
Akty prawne i orzecznictwo
Uchwała nr XXX/44/2017 Rady Miasta Włocławek z dnia 27 marca 2017 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Miasta Włocławek.
Uchwała nr XLVI/91/2018 Rady Miasta Włocławek z dnia 17 lipca 2018 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Włocławek na lata 2018–2028.
Uchwała nr VIII/57/2019 Rady Miasta Włocławek z dnia 9 kwietnia 2019 r. w sprawie ustanowienia Specjalnej Strefy Rewitalizacji na obszarze rewitalizacji Miasta Włocławek.
Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, Dz. U. 2015 poz. 1777, z późn. zm.
Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020, 2016, MR/H 2014-2020/20(2)08/2016. Dostępne na: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/23916/Wytyczne_dot_rewitalizacji_po_aktualizacji-zatwierdzone02082016clear.pdf [data dostępu: 11.07.2021].
Alexander E., 2006, Problems and prospects: Dilemmas in evaluation and directions for the future, [w:] E. Alexander (red.), Evaluation and Planning, Evolution and Prospects, Ashgate, Aldershot, 267–276.
Armstrong A., Bourne M., Dussuyer I., 2002, Difficulties of developing and using social indicators to evaluate government programs: A critical review, Międzynarodowa Konferencja Australijskiego Towarzystwa Ewaluacyjnego, materiały pokonferencyjne, , Wollongong 2002. Dostępne na: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.197.8606&rep=rep1&type=pdf [data dostępu: 15.08.2021].
Bressers H.Th.A., O’Toole L.J., 1998, The Selection of Policy Instruments: a Network‑based Perspective, Journal of Public Policy, 18(3), 213–239. https://doi.org/10.1017/s0143814x98000117.
Czochański J.T. (red.), 2013, Monitoring rozwoju regionalnego. Aspekty metodologiczne i implementacyjne, Studia KPZK PAN, tom CXLIX, Warszawa. Dostępne na: https://journals.pan.pl/skpzk/111670 [data dostępu: 15.08.2021].
Dunn E.C., 2008, Prywatyzując Polskę, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
European Commission, 2011, Outcome Indicators and Targets. Towards a New System of Monitoring and Evaluation in EU Cohesion Policy, Rzym. Dostępne na: https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/evaluation/doc/performance/outcome_indicators_en.pdf [data dostępu: 11.07.2021].
Jadach-Sepioło A. (red.), 2020, Badanie systemu zarządzania i wdrażania procesów rewitalizacji w Polsce, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, ECORYS na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa.
Jordan A., Benson D., Wurzel R., Zito A., 2011, Policy Instruments in Practice, [w:] J.S. Dryzek, R.B. Norgaard (red.), The Oxford Handbook of Climate Change and Society, Oxford University Press, Oxford, 536–549.
Kaczmarek, S., 2015, Skuteczność procesu rewitalizacji. Uwarunkowania, mierniki, perspektywy, Studia Miejskie, 17, 27-35. Dostępne na: http://www.studiamiejskie.uni.opole.pl/wp-content/uploads/2016/05/S_Miejskie_17_2015-Kaczmarek.pdf [data dostępu: 15.08.2021].
Laurian L., Day M., Berke P., Ericksen N., Backhurst M., Crawford M., Dixon J., 2004, Evaluating plan implementation: A conformance-based methodology, Journal of the American Planning Association, 70(4), 471–480. https://doi.org/10.1080/01944360408976395.
McDonnell L.M., Elmore R.F., 1987, Getting the Job Done: Alternative Policy Instruments, Educational Evaluation and Policy Analysis, 9(2), 133–152. https://doi.org/10.3102/01623737009002133.
Najwyższa Izba Kontroli (NIK), 2016, Rewitalizacja zdegradowanych obszarów miast, Informacja o wynikach kontroli, Warszawa. Dostępne na: https://www.nik.gov.pl/plik/id,11869,v,artykul_13390.pdf [data dostępu: 11.07.2021].
Moraczewska B., Chełminiak A., Chojecka-Idryan J., Daniewski Ł., Rykowska M., Spadło K. (przy współpracy zespołu Instytutu Rozwoju Miast i Regionów w składzie: Spadło K., Tomczyk E., Krystek-Kucewicz B., Ogrodowski J., Jadach-Sepioło J.), 2019, Narzędziownik, czyli ścieżki realizacji Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Włocławek na lata 2018-2028, UM Włocławek, Włocławek. Dostępne na: http://rewitalizacja.wloclawek.eu/media/download/narzedziownik/5d5278b49a113_narzedziownik.pdf [data dostępu: 15.08.2021].
Purgat A., Reszel A., 1997, Zarządzanie gminą w teorii i praktyce. Poradnik, Zachodnie Centrum Organizacji, Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny (GUS), 2018, Rewitalizacja w gminie – cykliczne badanie roczne realizowane przez GUS wśród wszystkich gmin w Polsce, wynikające z Programu Badań Statystycznych Statystki Publicznej (edycja 2018 r.), GUS, Warszawa.
Spadło K., Jadach-Sepioło A., 2020, Analiza programów rewitalizacji funkcjonujących w województwie opolskim w latach 2014-2020, Instytut Rozwoju Miast i Regionów na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, Warszawa.
Zybała A., 2014, Wokół potrzeby modernizacji struktury instrumentów polityki publicznej, Studia z Polityki Publicznej, 1(1), 33–55. https://doi.org/10.33119/kszpp.2014.1.2.
Akty prawne i orzecznictwo
Uchwała nr XXX/44/2017 Rady Miasta Włocławek z dnia 27 marca 2017 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Miasta Włocławek.
Uchwała nr XLVI/91/2018 Rady Miasta Włocławek z dnia 17 lipca 2018 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Włocławek na lata 2018–2028.
Uchwała nr VIII/57/2019 Rady Miasta Włocławek z dnia 9 kwietnia 2019 r. w sprawie ustanowienia Specjalnej Strefy Rewitalizacji na obszarze rewitalizacji Miasta Włocławek.
Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, Dz. U. 2015 poz. 1777, z późn. zm.
Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020, 2016, MR/H 2014-2020/20(2)08/2016. Dostępne na: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/23916/Wytyczne_dot_rewitalizacji_po_aktualizacji-zatwierdzone02082016clear.pdf [data dostępu: 11.07.2021].