Ilona Morawska, Magdalena Zalasińska
Zielona infrastruktura jako element skutecznego planowania przestrzennego Green infrastructure as an element of effective spatial planning Urban Development Issues, vol. 67, 107–118 DOI: 10.2478/udi-2020-0039
Słowa kluczowe: zielona infrastruktura, planowanie przestrzenne, polityka przestrzenna, tereny zieleni
Keywords: green infrastructure, spatial planning, spatial policy, green areas |
ABSTRAKT
Planowanie przestrzenne, zarówno na szczeblu krajowym, regionalnym, jak i lokalnym, wymaga podejmowania szeregu działań i szeroko zakrojonych analiz na wielu płaszczyznach. Jednym z elementów zagospodarowania przestrzeni, tak wiejskich, jak i miejskich, są tereny zieleni. Współcześnie coraz więcej mówi się o powiązanej z nimi tzw. zielonej infrastrukturze. Na tę chwilę nie istnieje jedna, konkretna definicja zielonej infrastruktury, nie ma również dokładnych, jednoznacznych wytycznych co do identyfikowania jej elementów składowych. Daje to możliwość badaczom, planistom i urbanistom na
szeroką jej interpretację i włączanie w jej zasięg coraz to nowych elementów. W ostatnich latach działania lokalne skupiają się coraz bardziej na ochronie zieleni, w głównej mierze spowodowane jest to restrykcjami ze strony polityki zarówno międzynarodowej, jak i krajowej, uwarunkowanymi między innymi przez zmiany klimatu. Jednym z elementów, które mogą skutecznie działać na korzyść obszarów zielonych, jest odpowiednia polityka przestrzenna, której jednym z zadań i głównych celów jest prowadzenie zrównoważonego rozwoju.
Planowanie przestrzenne, zarówno na szczeblu krajowym, regionalnym, jak i lokalnym, wymaga podejmowania szeregu działań i szeroko zakrojonych analiz na wielu płaszczyznach. Jednym z elementów zagospodarowania przestrzeni, tak wiejskich, jak i miejskich, są tereny zieleni. Współcześnie coraz więcej mówi się o powiązanej z nimi tzw. zielonej infrastrukturze. Na tę chwilę nie istnieje jedna, konkretna definicja zielonej infrastruktury, nie ma również dokładnych, jednoznacznych wytycznych co do identyfikowania jej elementów składowych. Daje to możliwość badaczom, planistom i urbanistom na
szeroką jej interpretację i włączanie w jej zasięg coraz to nowych elementów. W ostatnich latach działania lokalne skupiają się coraz bardziej na ochronie zieleni, w głównej mierze spowodowane jest to restrykcjami ze strony polityki zarówno międzynarodowej, jak i krajowej, uwarunkowanymi między innymi przez zmiany klimatu. Jednym z elementów, które mogą skutecznie działać na korzyść obszarów zielonych, jest odpowiednia polityka przestrzenna, której jednym z zadań i głównych celów jest prowadzenie zrównoważonego rozwoju.
ABSTRACT
Spatial planning, at national, regional as well as local level, requires undertaking a series of activities and extensive analyses on many levels. Green areas are one of the elements of spatial development, both rural and urban. Nowadays, it is more common to talk about the so-called green infrastructure. At the moment, there is no single, specific definition of green infrastructure, and there are no precise, unambiguous guidelines as to its components. This gives researchers and urban planners an opportunity for interpretation and inclusion of new elements in its scope. In recent years, local activities have been increasingly focusing on protecting green areas. It is mainly caused by the restrictions which are imposed on the part of national and international policy conditioned, among others, by climate change. One of the elements that can effectively work in favour of green areas, both in rural and urban areas, is the appropriate spatial policy, which aims for sustainable development.
Spatial planning, at national, regional as well as local level, requires undertaking a series of activities and extensive analyses on many levels. Green areas are one of the elements of spatial development, both rural and urban. Nowadays, it is more common to talk about the so-called green infrastructure. At the moment, there is no single, specific definition of green infrastructure, and there are no precise, unambiguous guidelines as to its components. This gives researchers and urban planners an opportunity for interpretation and inclusion of new elements in its scope. In recent years, local activities have been increasingly focusing on protecting green areas. It is mainly caused by the restrictions which are imposed on the part of national and international policy conditioned, among others, by climate change. One of the elements that can effectively work in favour of green areas, both in rural and urban areas, is the appropriate spatial policy, which aims for sustainable development.
REFERENCES
Ahern J., 2007, Green infrastructure for cities: the spatial dimension. [w]: V. Novotny, P. Brown (red.) Cities of the future. Towards integrated sustainable water and landscape management, IWA Publishing, Londyn, 267–283.
Ashworth W., 1991, Encyclopedia of Environmental Studies, Facts on File, Nowy Jork.
Benedict M.E., McMahon E.T., 2006, Green Infrastructure: Linking Landscapes and Communities, Island Press, Waszyngton.
Countryside Agency, 2006, Countryside In and Around Towns: The green infrastructure of Yorkshire and the Humber, Countryside Agency, Leeds.
Domański R., 2006, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Ely M., Pitman S., 2014, Green infrastructure: Life support for human habitats, Botanic Gardens of South Australia. Green Infrastructure, Botanic Gardens of South Australia. Dostępne na: http://www.environment.sa.gov.au/botanicgardens/Learn/Green_Infrastructure [data dostępu: 11.08.2020].
European Environment Agency, 2011, Annual report 2011 and Environmental statement 2012.
Dostępne na: https://www.eea.europa.eu/publications/annual-report-2011 [data dostępu: 06.07.2020].
Fleischhauer M., 2008, The Role of Spatial Planning in Strengthening Urban Resilience, [w]: H.J. Pasman, I.A. Kirillov (red.) Resilience of Cities to Terrorist and other Threats. Learning from 9/11 and further research issues, Springer, Dordrecht.
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (GDOŚ), 13.12.2018, Strategiczna OOŚ.
Dostępne na: http://www.gdos.gov.pl/strategiczna-oos [data dostępu: 8.10.2020].
Grunewald, K., Li, J., Xie, G., Kümper-Schlake, L. (red.), 2018, Towards Green Cities. Urban Biodiversity and Ecosystem Services in China and Germany, Springer, Cham. DOI:10.1007/978–3-319–58223–8
Komisja Europejska, 2013, Building a Green Infrastructure for Europe. Publications Office of the European Union, Luksemburg. Dostępne na: https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/738d80bb-7d10–47bc-b131-ba8110e7c2d6 [data dostępu: 06.08.2020]
Malisz B., 1984, Podstawy gospodarki i polityki przestrzennej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Naumann, S., Davis M., Kaphengst T., Pieterse M., Rayment M., 2011, Design, implementation and cost elements of Green Infrastructure projects. Final report, European Commission, Bruksela.
Oliveira V., 2006, The morphological dimensions of municipal plans, Urban Morphology, 10: 101–113.
Oliveira V., 2018, Teaching Urban Morphology, Springer, Cham.
Puzdrakiewicz, K., 2017, Zielona infrastruktura jako wielozadaniowe narzędzie zrównoważonego rozwoju, Studia Miejskie, 27, 155–174.
Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, 2013, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa.
Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata 2015–2020, 2015, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.”, 2014, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030, 2013, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
Szulczewska B., 2014, W pułapkach zielonej infrastruktury, [w:] A. Pancewicz (red.) Zielona infrastruktura miasta, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 9–29.
Szulczewska B., 2018, Zielona infrastruktura – czy koniec historii? (Studia KPZK nr 189), Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
Sala K., 2017, Zielone Szlaki Greenways jako czynnik rozwoju turystyki w Polsce na przykładzie Szlaku Odry, Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 34(2), 123–133. DOI: https://doi.org/10.25944/znmwse.2017.02.123133
Victoria Institute of Strategic Economic Studies (VISES), 2015, Green Infrastructure Economic Framework Summary Report, Victoria University, Melbourne. Dostępne na: https://www.vu.edu.au/ [data dostępu: 07.06.2020].
Wright H., 2011, Understanding green infrastructure: the development of a contested concept in England, Local Environment, 16:10, 1003–1019.
DOI: 10.1080/13549839.2011.631993.
Ziobrowski Z., Kozłowski S., Jeżak J., (red.), 2005, Vademecum gospodarki przestrzennej, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
Akty prawne i orzecznictwa
Uchwała Nr XLV/385/18 Rady Gminy Miejskiej w Zatorze z dnia 12 kwietnia 2018 r., w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Zator dla obszaru Graboszyce i Grodzisko, Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego poz. 3371.
Uchwała Nr XVI/92/2019 Rady Miejskiej w Łęcznej z dnia 27 listopada 2019 r., w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Łęczna – etap II, Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego poz. 7506.
Uchwała Nr XXIII-143/16 Rady Gminy Dobra z dnia 22 sierpnia 2016 r., w sprawie uchwalenia Zmiany Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dobra, Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego poz. 5144.
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach, Dz. U z 2020 r. poz. 6.
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Dz.U. 1995 nr 16 poz. 78.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz.U. 2001 Nr 62 poz. 627.
Ustawy z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2003 nr 162 poz. 1568.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U z 2020 r. poz. 55.
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227.
Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, Dz. U z 2020 r. poz. 310.
Ahern J., 2007, Green infrastructure for cities: the spatial dimension. [w]: V. Novotny, P. Brown (red.) Cities of the future. Towards integrated sustainable water and landscape management, IWA Publishing, Londyn, 267–283.
Ashworth W., 1991, Encyclopedia of Environmental Studies, Facts on File, Nowy Jork.
Benedict M.E., McMahon E.T., 2006, Green Infrastructure: Linking Landscapes and Communities, Island Press, Waszyngton.
Countryside Agency, 2006, Countryside In and Around Towns: The green infrastructure of Yorkshire and the Humber, Countryside Agency, Leeds.
Domański R., 2006, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Ely M., Pitman S., 2014, Green infrastructure: Life support for human habitats, Botanic Gardens of South Australia. Green Infrastructure, Botanic Gardens of South Australia. Dostępne na: http://www.environment.sa.gov.au/botanicgardens/Learn/Green_Infrastructure [data dostępu: 11.08.2020].
European Environment Agency, 2011, Annual report 2011 and Environmental statement 2012.
Dostępne na: https://www.eea.europa.eu/publications/annual-report-2011 [data dostępu: 06.07.2020].
Fleischhauer M., 2008, The Role of Spatial Planning in Strengthening Urban Resilience, [w]: H.J. Pasman, I.A. Kirillov (red.) Resilience of Cities to Terrorist and other Threats. Learning from 9/11 and further research issues, Springer, Dordrecht.
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (GDOŚ), 13.12.2018, Strategiczna OOŚ.
Dostępne na: http://www.gdos.gov.pl/strategiczna-oos [data dostępu: 8.10.2020].
Grunewald, K., Li, J., Xie, G., Kümper-Schlake, L. (red.), 2018, Towards Green Cities. Urban Biodiversity and Ecosystem Services in China and Germany, Springer, Cham. DOI:10.1007/978–3-319–58223–8
Komisja Europejska, 2013, Building a Green Infrastructure for Europe. Publications Office of the European Union, Luksemburg. Dostępne na: https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/738d80bb-7d10–47bc-b131-ba8110e7c2d6 [data dostępu: 06.08.2020]
Malisz B., 1984, Podstawy gospodarki i polityki przestrzennej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Naumann, S., Davis M., Kaphengst T., Pieterse M., Rayment M., 2011, Design, implementation and cost elements of Green Infrastructure projects. Final report, European Commission, Bruksela.
Oliveira V., 2006, The morphological dimensions of municipal plans, Urban Morphology, 10: 101–113.
Oliveira V., 2018, Teaching Urban Morphology, Springer, Cham.
Puzdrakiewicz, K., 2017, Zielona infrastruktura jako wielozadaniowe narzędzie zrównoważonego rozwoju, Studia Miejskie, 27, 155–174.
Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, 2013, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa.
Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata 2015–2020, 2015, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 r.”, 2014, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030, 2013, Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
Szulczewska B., 2014, W pułapkach zielonej infrastruktury, [w:] A. Pancewicz (red.) Zielona infrastruktura miasta, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 9–29.
Szulczewska B., 2018, Zielona infrastruktura – czy koniec historii? (Studia KPZK nr 189), Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
Sala K., 2017, Zielone Szlaki Greenways jako czynnik rozwoju turystyki w Polsce na przykładzie Szlaku Odry, Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, 34(2), 123–133. DOI: https://doi.org/10.25944/znmwse.2017.02.123133
Victoria Institute of Strategic Economic Studies (VISES), 2015, Green Infrastructure Economic Framework Summary Report, Victoria University, Melbourne. Dostępne na: https://www.vu.edu.au/ [data dostępu: 07.06.2020].
Wright H., 2011, Understanding green infrastructure: the development of a contested concept in England, Local Environment, 16:10, 1003–1019.
DOI: 10.1080/13549839.2011.631993.
Ziobrowski Z., Kozłowski S., Jeżak J., (red.), 2005, Vademecum gospodarki przestrzennej, Instytut Rozwoju Miast, Kraków.
Akty prawne i orzecznictwa
Uchwała Nr XLV/385/18 Rady Gminy Miejskiej w Zatorze z dnia 12 kwietnia 2018 r., w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Zator dla obszaru Graboszyce i Grodzisko, Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego poz. 3371.
Uchwała Nr XVI/92/2019 Rady Miejskiej w Łęcznej z dnia 27 listopada 2019 r., w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Łęczna – etap II, Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego poz. 7506.
Uchwała Nr XXIII-143/16 Rady Gminy Dobra z dnia 22 sierpnia 2016 r., w sprawie uchwalenia Zmiany Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dobra, Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego poz. 5144.
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach, Dz. U z 2020 r. poz. 6.
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Dz.U. 1995 nr 16 poz. 78.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz.U. 2001 Nr 62 poz. 627.
Ustawy z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz.U. 2003 nr 80 poz. 717.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2003 nr 162 poz. 1568.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U z 2020 r. poz. 55.
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1227.
Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, Dz. U z 2020 r. poz. 310.